`Hızır` sakın sizi aldatmasın!

HUSEYIN SASMAZ   08-05-2010 21:02

İSLAM AKİDESİNE BİR BAKIŞ Alemlerin Rabbi olan Allah’a hamd olsun. Salat ve selam Resullerin efendisi ve muttakilerin imamına, onun âli ve ashabına, onun davetini yüklenip yolunu takip eden, düşüncelerine ve amellerine İslam akidesini esas alan, şer-i hükümleri ölçü ve kaynak kabul edenlerin üzerine olsun. Akidenin genel olarak kapsamı altına aldığı bakışı, çözüme kavuşturduğu önemli noktaları ve özellikleri tespit edecek olursak: Esas fikir, Lider fikir, Fikri kaide, Ana mefhum, nizamların kendisinden fışkırdığı Akide-ideoloji ve itikat edilen diğer noktalar şeklinde sıralayabiliriz. Sahih akidenin tespitinde vakıası itibarı ile tespit edilmesi istenen doğruluk, itikatta mecbur tutan yönü ruhi esasa dayalı aklen siyasi bir temel fikir oluşu üzerinde aydın bir şekilde anlaşılması, kavranması, mefhumlaşması dediğimiz kesin tasdikle bağlanılması üzerinde ancak işaret edilen noktalar bu dar sütunlarla istenildiği kadar netlik kazanacağını zannetmiyorum. Fakat bu noktalar, konunun özü bakımından insanlara belirli bir bakış açısı çizecektir. Akidenin sözlük manası: Lügatlarda geçtiği kadarı ile (A-G-D) harflerinden oluşan bir sözcüktür. Akide; bir şeyi bağlamak, düğümlemek demektir. Misal; elleri veya benzeri şeyleri bir birine geçirmek, kenetlemek. Kaşları ve benzeri şeyleri çatmak, buruşturmak. Gözlerini dikmek kemer yapmak, üzerine kemer geçirmek. Toplanmak, kongre- oturum yapmak gibi manalara gelmektedir. Bazı cümle içerisinde kullanılışı ise: Kadın ile nişanlanmak, her şeyden üstün görmek, üstün tutmak. Bir şeye başlamak, bir şeyi ilk defa başlatmak. Sormak çevrelemek kuşatmak. Kararına varmak, bir işi düğümlemek bağlamak. Akıntı ve rüzgar bu gibi şeylerle bulutları bir araya toplamak, düğüm ile bağlamak karmaşık kompleks içinden çıkılmaz olmak pelteleşmek katılaşmak, bir biri ile bağlanmak. Bir şeye inanmak -inanç- imanlı olmak itikat sahibi olmak, kesin inanç, itikat edilen inanılan şey prensip, öğreti, doktrin. Görüldüğü gibi akide ve itikat lafızları kelime itibarı ile lügat manasında aynı kökten, yani (A-G-D) harflerinin oluşturduğu kökten gelip lügat ve ıstılah olarak aynı noktada birleştiklerini görürüz Özetleyecek olursak lügatta akide; üzerinde kalbin düğümlendiği şey demektir. Akidenin Istılahı manası: İnsan, hayat, kainat, dünya hayatının öncesi ve sonrası hakkında, hayatın öncesi ve sonrası ile alakası hakkında toplu, külli, bir düşünüş benimsemektir. Bu tarif her akide için geçerli olduğu gibi İslam akidesi içinde geçerlidir. Kapsamına mugayyibat ve hissedilmeyenleri de alır. Cennet, cehennem ve melekler gibi. Başka bir deyimle akide; delile dayalı, vakıaya uygun kesin tasdik olarak ifade edilir. Akidenin derin ve aydın kapsamlı, ruhi bir esas olması aklen tespit edilmesinde önemli sorgulamanın ve incelemenin yapılması gerekir. Bu noktada şu sorular sorulmalıdır. Ben bir insan olarak ve içinde yaşadığım bu dünya ve hayat, bu kainat nedir, nerden gelip nereye gidiyoruz? Başlangıç itibari ile dünya hayatının öncesi nedir, sonunda ne var? Bu muhteşem oluşum ve bizler niçin yaratıldık? Varılan neticelerin dünya hayatı ile olan ilişkisi benim hayatımla olan ilişkisi nedir? gibi sorular sorulup derinlik ve aydınlık sınırlarını maksimum seviyede aklen incelemeye tabi tutulması gerekir. Yoksa insanın en büyük sorununu temel meselesini ki, yukarıda tespit ettiğimiz hayatını yorumlayacağı bu akide üzerinde itikat dediğimiz veya kesin tasdik, tasdik-i cazim, çözüme kavuşmuş oluşmaz. Yani, esas fikir - fikri kaide - lider fikir - ana fikir ve kendisinden nizamların çıktığı akide olmaz. Halbuki akide, çözülmesi gereken, bütün konuları üzerinde toplayan ana düğüm en büyük düğümdür. Diğer konular bu akideden fışkıran veya ona bina edilen konular, dallar konumundadırlar. Durum böyle olunca sorun, insanın en büyük düğümünü ta başta çözmesi gerekir. Mesele; insanın temel prensibini tespit etmesi, bunu değerlendirecek olanda muhakkak ki insanın kendisi olduğunu bilmesidir. Başka bir ifade ile, insan aklıdır. Çünkü, bütün bunlar tamamen akli bir meseledir. İncelenen konu (akide) hisle müşahede edilen, hisle algılana bilen ve üzerinde doğruluğuna kesin kanaat getirilmesi gerektiğinden, akli bir husustur. İnsanı yanılgıdan kurtarıp, akide konusunda aydınlığa kavuşturacak olan, ancak akıldır. İşte burada aklın tarifini yaptıktan sonra önemli bir noktanın altını çizmek istiyoruz. Akıl ameliyesi: Duyu organları vasıtası ile vakıanın beyne iletilmesi ve ön bilgileri aracılığı ile beyne ulaştırılan vakanın beyinde yorumlanmasıdır. Akli araştırma yapmak için şu dört unsur mutlaka bulunmalıdır. 1-Sağlam bir beyin. 2-Duyu organları. 3-Vakıa. 4-Vakıayı yorumlamaya yarayacak önbilgi. Neticede derin ve aydın fikrin oluşmasında ısrarla dikkat edilmesi gereken önbilginin önyargıdan uzak olmasına hayati önem vererek dikkat edilmeli ki akletme işlerinde yanılgıya düşülmesin. Böylece diğer batıl inançlar, hurafeler, şirkler itikat haline getirilmesin. İşte, bu noktada Rabbimize hamd-u senalar olsun ki, bizleri başı boş bırakmamış şanlı Resulüne gönderdiği İslam dininin ana kaynağı Kur-an’ı Kerim, meseleye ilişkin yeterince yol gösterme, uyarma ve doğru yönlendirmeyi yapmıştır. Şu lafızların geçtiği ayetler dikkatlice incelenirse mesele vuzuha kavuşacaktır. Sultan, burhan, ilim ve zan lafızlarının geçtiği bazı ayetler; “Her kim Allah ile birlikte diğer bir tanrıya taparsa, -ki bu hususla ilgili hiçbir burhanı yoktur- o kimsenin hesabı ancak Rabbinin nezdindedir. Şurası muhakkak ki kafirler iflah olmaz.” (Mü’minûn 117) “Yoksa O'ndan başka birtakım tanrılar mı edindiler? De ki: Haydi burhanınızı getirin! İşte benimle beraber olanların Kitab'ı ve benden öncekilerin Kitab'ı. Hayır, onların çoğu hakkı bilmezler; bu yüzden de yüz çevirirler.” (Enbiya 24) “(Onlar mı hayırlı) yoksa ilk baştan yaratan, sonra yaratmayı tekrar eden ve sizi hem gökten hem yerden rızıklandıran mı? Allah'tan başka bir tanrı mı var! De ki: Eğer doğru söylüyorsanız siz burhanınızı getirin!” (Neml 64) “(O gün) her ümmetten bir şahit çıkarır, (kafirlere): burhanınızı getirin! deriz. O zaman bilirler ki hakikat Allah'a aittir ve uydura geldikleri şeyler (putlar) da kendilerinden ayrılıp kaybolmuşlardır.” (Kasas 75) “(Ehl-i kitap) 'Yahudiler yahut hıristiyanlar hariç hiç kimse cennete giremeyecek' dediler. Bu onların kuruntusudur. Sen de onlara: 'Eğer sahiden doğru söylüyorsanız burhanınızı getirin' de.” (Bakara 111) “(Hûd) dedi ki: Üzerinize Rabbinizden bir azap ve bir hışım inmiştir. Haklarında Allah'ın hiçbir delil indirmediği, sadece sizin ve atalarınızın taktığı kuru isimler hususunda benimle tartışıyor musunuz? Bekleyin öyleyse, şüphesiz ben de sizinle beraber bekleyenlerdenim!” (Araf 71) Ciddi bir inceleme sonucunda aklen vakıaya mutabık delilden neşet eden (çıkan) bu akide aydın bir şekilde ulaşılmış ve ondan çıkan ona bina edilen hayatın şekillenişi de ruhi esasa dayalı fikri yükseliş olarak ifade ettiğimiz kalkınmayı da beraberinde getirmiş olacaktır. Bu noktada şu soruyu kendimize tekrar soralım; Derinlikten bahsedildi. İçeriği, kapsamı ve boyutu nedir? Bu derin tespitle aydın bakışa nasıl geçilir diye sorsak meseleye bu şekilde biraz daha hız kazandırarak bir sınırlama getirebiliriz. İnsan ancak eşyayı, vakıaları hissedebilir ve bunlar üzerinde yine; sorgulama nedir, nasıl ve nerden geldi, nasıl oluştu, kendi kendine mi oluştu bir başkası tarafından mı yaratıldı? Eşyayı, hayatı, kainatı bunların hakikatını özelliklerini müşahede etmeye götürecek olan metod takip edildiğinde görülecektir ki, bunların hepsi aciz ve bir başkasına muhtaçtır. Kur-an’ı Kerimin ifadesi ile: “Ey insanlar! (Size) bir misal verildi; şimdi onu dinleyin: Allah'ı bırakıp da yalvardıklarınız (taptıklarınız) bunun için bir araya gelseler bile bir sineği dahi yaratamazlar. Sinek onlardan bir şey kapsa, bunu ondan geri de alamazlar. İsteyen de âciz, kendinden istenen de!” (Hac 73) Buradaki espri, aciz olan sinekten biz insanların daha da aciz kaldığı vurgulanmaktadır. Evet inceleme ve doğru araştırma neticesinde eşyanın kendi kendini yaratamayacağı ancak bir başkası tarafından yaratıldığı ortaya çıkar. O yaratıcıda eşyanın dışında, her şeyi yaratan, nizam ve düzen sahibi yüce Rabbimiz Allah (cc) dır. Allah tarafından yaratıldığımız bir hakikat. Kör düğümün çözülmesi, bu karanlık dünyanın Allah’ın nuru ile aydınlanması, yaratıcı olan Allah ile olan ilişkilendirme, bu hayatın sonunu, dünya hayatımızla ve Allah’la ilişkilendirilmesi ve doğru çözümü böylece elde etmek, aydın bakışın kendisi olmakla birlikte neticede doğru şahsiyeti elde etmeninde yolu açılmış olacaktır. Bizleri yoktan yaratan yüce Mevlamız bir çok ayet-i kerimesi ile bu dünya hayatındaki yaptığımız amellerle ahirette hesaba çekeceği, sorgulayacağı, razı olduklarını cennetle sevindireceği, razı olmadıklarını da cehennem azabı ile cezalandıracağını şimdiden bizleri dünya hayatı sona ermeden uyararak yüce merhametini göstermektedir. İşte bu bakışla temel bir ilke ortaya çıkıyor. Bu varılan netice hayat hakkında ki kapsamlı düşünce olan akidedir. Hayatı evveli ve sonu ile ilişkilendirerek şümullü, kapsamlı açık ve net, bulanık olmayan su gibi tertemiz olan bu anlayış, bu kavrayış hayatımız hakkında esas fikir - lider fikir - fikri kaide - ana mefhum - nizamın kendinden fışkırdığı akli akide başka bir ifade ile ideoloji - ruhi esasa dayalı fikri yükseliş diye ifade ettiğimiz kalkınmanın temeli yani kendisine itikat ettiğimiz, Kitaplara, Peygamberlere, ahirete iman, kesin tasdik - tasdiki cazim - üzerine asla şüphe kabul etmeyen bir bağlanış ve hayatımızı yönlendiren hayat hakkındaki mefhumların temeli amel edilen her konunun ölçüsü siyasi yönelişimizin lider fikri - akıl danıştığımız kendisine ruhen ve fikren bağlandığımız temel fikir olmaktadır. Bu itikadı bu inanışı kelimeyi şahadet ile ilan ediyoruz. Şahadet kelimesi yani ifade edilen fikirlerin manası, mefhum, yani zihinde tasavvur edilen ve tasdik olunan mefhum. Burada “eşhedü” derken mevzuya ilişkin olarak ben şahit oldum, ben gördüm, ben müşahede ettim diyerek, “la ilahe illallah” kelimeyi tevhidini eşhedü ile başlayarak kelimeyi şahadete çeviriyor. Yani Allah’ın varlığını, birliğini ve ondan başka ilah olmayacağına müşahede ederek aklen böyle benimsediğimizi ifade ediyoruz. O güzide sahabeler Allah onlardan razı olsun İslam akidesini öyle anlamışlar ki uğrunda hayatlarını vermeye hazırlar. Ebu Bekir (ra) Sıddık unvanı ile anılır. Bunun nedeni İslam akidesine olan sadıklığı, güvenirliğidir. Ömer(ra) Faruk unvanı ile anılır. Osman hayası ile anılır. Ali (ra), Bilal (ra), ibn Mesud (ra), Mus’ab bin Ümeyr, (ra) Yaser ailesi, Yaser Sümeyye ve oğulları, Ammar ve Ensar (r anhüm) hepsi uğrunda hayatlarını vermeye hazır idiler. Akabe biatında “ne yaptığınızın farkında mısınız?” sorusu soruldu. Yani bütün insanlık ile mücadele edildiğini biliyor musunuz... Tepkileri ise “karşılığında ne var ya Resulullah” cevap olarak dünyalık hiçbir şey vaat etmeden; “cennet” oluyor. Bu kararlılıkla ölüm uğruna bu denli gösterilen ciddiyetle bağlılık, aralarındaki rabıta ancak bu akidenin derin ve aydın bir anlayışla akıllarına tam bir kanaatin oturmuş olması gerek. İbni Mesud (ra) fetih ayetlerini Kabe’de okumak için gösterdiği çaba ve başına gelenlerle uyarılmasına rağmen canını hiçe sayarak ben okuyacağım ya Resulullah diye haykırışı ancak bu akidenin kazandırdığı bir enerji ile mümkün. Bugünkü akide yine eksiksiz ve tahrip olmamış bozulmamış Allah-u Teala tarafından korunmuş ve elimizde ve zihnimizde olmasına rağmen bizlerinde ölümüne uğrunda hareket ettirebiliyor mu? Genelde ümmete baktığımızda görülen o ki maalesef bu İslam akidesi hareket etmesi gereken onu dava olarak taşıması gereken Müslümanları harekete geçirmiyorsa bunun nedeni nedir? diye sormak her halde isabetli bir soru olacaktır. Bütün olumsuzluklara rağmen Sahabeler, tek vasıtaları kalem ve kelam yani elden ele, konuşarak ve izah ederek taşınan bu akide ve onun davası göz kamaştıran bir hızla yer yüzünde yayıldı. Öyle ki, ta Çin settine bu davayı bizzat o güzide sahabeler götürdü. Batıya yine sahabeler götürdü. Bu azim, bu enerji, bu güç nereden geliyor yoksa onlar farklı mı yaratıldılar?!. Bu akide bizlerden farklı şeyi değil, aynı şeyi talep ediyor. Aynı enerjik, coşkulu hareketi bizden de bekliyor. Ama bizler hala yatıyorsak hareket etmiyor canla başla çalışmıyorsak sebep nereden kaynaklanıyor? Öyle ki, sahabelerdeki etkinliği geçmişte Hattabın oğlu, köleyi efendi yaptı. Bu akide aynı kalarak bugün bizde bu etkiyi neden bırakmıyor öyleyse sorun nerede? Sorun meselelere derin, aydın bir şekilde bakmamızdan ve taklitten uzak bir şekilde meselelere yaklaşmamızdan kaynaklanmaktadır. Büyük düğümü çözmek ve bütün sorunları aşmak ancak meselelere derin ve aydın bakışla mümkündür. İslam akidesi ve özellikleri bu neticeye ancak derinlikle ve aydınlıkla ulaşılabilir. Yüzeyselliğin insanda pozitif hiçbir etkisinin olamadığını, ancak insanı alçalttığını insanı geri bıraktığını belirterek yazımızı noktalıyoruz. “Şüphesiz göklerin ve yerin yaratılmasında, gece ile gündüzün birbiri peşinden gelmesinde, insanlara fayda veren şeylerle yüklü olarak denizde yüzüp giden gemilerde, Allah'ın gökten indirip de ölü haldeki toprağı canlandırdığı suda, yeryüzünde her çeşit canlıyı yaymasında, rüzgârları ve yer ile gök arasında emre hazır bekleyen bulutları yönlendirmesinde düşünen bir toplum için (Allah'ın varlığını ve birliğini isbatlayan) birçok deliller vardır.” (Bakara 164)