Bugün Menemen komplosunun yıldönümü

Bugün Menemen olaylarının 77. yıldönümü. Batılı işgalcilere karşı verilen Kurtuluş Savaşı’nın ardından, Anadolu halkı bu sefer de büyük ideallerden vazgeçerek Batı’yı takdis eden ve kendi toplumunu aşağılayan “tek parti rejimiyle” karşı karşıya kaldı.  
 
Rejimin sahipleri sultalarını devam ettirebilmek için, darbelerin yanı sıra çareyi komplolarla toplumsal kesimleri birbirine düşürerek halkı baskı altına almada buldu. Ülke insanı, “irtica” ve “gerici kalkışma” yaftasıyla il il zan altında bırakılarak sindirildi. Hemen her yaşanan toplumsal olayda, derin devletin ilgili kurumlarının bilgisinin olduğu anlaşılan bu psikolojik harekâtları siyasi tasfiye izledi. İşte 77 yıl önce bugün gerçekleşen Menemen olaylarından Sivas’a, muhalefeti sindirmek için tertiplenen komplolardan bazıları:

İZMİR SUİKASTI İDDİASI VE KARABEKİR’İN TASFİYESİ

15 Haziran 1926’da yurt gezileri kapsamında bulunduğu İzmir kentinde, Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal’e karşı suikast planlandığı iddia edildi. İddia, suikastı planlayanlardan olduğu ileri sürülen Giritli Şevki adlı bir motorcunun, “pişmanlık duyarak İzmir Valisi Kazım Dirik’e ihbarıyla” ortaya çıktı. İddia üzerine İzmir İstiklal Mahkemesi kuruldu. Suikast konusunda daha önce Şeyh Said olaylarına karıştığı öne sürülerek 5 Haziran 1925’te kapatılan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın içindeki bir grup sorumlu tutuldu. Bu vesileyle partinin kurucuları olan Kazım Karabekir, Ali Fuat Cebesoy, Rafet Bele ve Adnan Adıvar gibi Kurtuluş Savaşı’nın önde gelen ancak CHP ile ters düşen simaları da yargılandı. Bir ay gibi kısa bir sürede yargılanma tamamlandı ve 14 Temmuz 1926’da ondört kişinin idam cezası infaz edildi. Beraat edenler ise hükümet görevlerinden dışlandı ve çoğu siyasi yaşamdan uzak kaldı.

MENEMEN OLAYLARI: “HALK FIRKASI DEMOKRASİYE HAZIR DEĞİL”

23 Aralık 1930 yılında İzmir’in ilçesi Menemen’de yaşanan ve 5 esrarkeşin gerçekleştirdiği cinayet, resmi ideolojinin ihtiyaç duyduğu “devrim şehidi” efsanesi için Menemen halkını irticadan mahkûm edecek ve tüm topluma da ibret olacak şekilde senaryolaştırıldı. Bu olay bahanesiyle İstanbul’da yaşayan ve Menemen’i hayatında hiç görmemiş Nakşibendi Şeyhi Esad Erbilli başta olmak üzere yüzlerde insan yargılandı. Esat Efendi, İstanbul Erenköy'deki evinden alınarak, sanki olayları o tezgâhlamış gibi Menemen'e götürüldü. Yargılama sonunda da 33 kişiyle birlikte idam edildi. Menemen olayları, 1930’da Ali Fethi Okyar tarafından Mustafa Kemal’in talimatıyla kurdurulan Serbest Fırka’nın kendi kendisini feshinin de izahı oldu. Serbest Fırka’nın kuruluşundan 99 gün sonra feshedilişinin nedeni, CHP’nin zulmünden bıkan halkın icazetli olmasına rağmen muhalefete aşırı teveccühüydü.

HALKTAN UMUDU OLMAYANLAR KOMPLOLARA BAŞVURUYOR

Türkiye Yazarlar Birliği Onursal Başkanı Mehmet Doğan, halk iradesiyle iktidar olamayacağının farkında olan azınlığın, oligarşik düzenini devam ettirmek için bu tür komplolara ihtiyaç duyduğunu söyledi. Doğan, Menemen olayının, dünyaya demokratik bir görüntü vermek için CHP’ye karşı kurdurulan Serbest Fırka’ya halkın beklenmedik ilgisi nedeniyle tertiplendiğini söyledi. Doğan, “Serbest Fırka lideri Fethi Okyar, Ege bölgesinde bir gezi düzenlemişti. Her yerde büyük kalabalıklar tarafından karşılandı. En büyük ilgiliyi İzmir halkı gösterdi. Kurtuluş Savaşı’nın üzerinden daha 10 yıl geçmemişken halk Fethi Bey’e, ‘kurtar bizi’ diye feryat ediyordu. Demokratik bir seçimde CHP’nin iktidardan düşeceği aşikârdı. Bu durum Ankara’da infiale neden oldu ve Mustafa Kemal’in talimatıyla kurdurulan Serbest Fırka 99 gün sonra kendi kendisini feshetti. Ardından meydana gelen Menemen vakıası, halkın demokrasiye henüz hazır olmadığına ilişkin bir gösterge olarak ileri sürüldü ve tek partiyle yola devam kararı alındı” dedi. (Kaynak: Vakit)