Hz. Peygamber`in hayatında `ibadet zamanı-ticaret zamanı` ayrımı yoktu

Yazar Metin Karabaşoğlu, Nesil Yayınları tarafından yayınlanan "Peygamberin Bir Günü" adlı kitabında Hz. Peygamber'in inceliklerle dolu hayatını anlatıyor. "Mistisizm İslâm’ın yerini tutmaz" diyen Karabaşoğlu ile Mahmut Bıyıklı'nın yaptığı röportajı İslam ve Hayat sayfalarına taşıyoruz: 

Bir yazınızda "incelikler peygamberi" diyorsunuz O’nun için. Hz. Peygamber'in bir sözü var: "Allâh beni zorlaştırıcı ve başkalarının hata yapmasını isteyici değil, bir muallim, bir kolaylaştırıcı olarak gönderdi." Nasıl bir insandır incelikler peygamberi?

Kendisinin peygamber olduğunu söyleyen bir zâtın haberini işitip gelen bir adamın, henüz Peygamber aleyhissalâtu vesselamla tek kelime konuşmadan sırf onun yüzüne bakıp "Bu yüzde yalan yok" diyerek iman edişini unutamıyorum. "Lisan-ı hal, lisan-ı kâlden üstündür" gerçeğinin muhteşem bir delilidir bu olay. Öte yandan, bugün ‘ağzı çok lâf yapan’ bizlerin sözlerinin neden tesirsiz olduğunun veya yeterince tesir etmediğinin de nişanesidir. Onun hayatında sergilediği her türden incelik, bizim için bir ders olmalı.

Hz. Peygamberin bir günü nasıl geçerdi? Bizim bir günümüz o yüce rehberin bir gününün neresinde?

Peygamber'in Bir Günü'nde de kabiliyetim nisbetince ifade etmeye çalıştım; onun bir günü, her halinde ve her ânında âlemlerin Rabbinin tefekkür ve tezekkürü ile geçerdi. Bugün bize dayatılmaya çalışılan veya bizim zaten gönüllü olarak kabullendiğimiz ‘ibadet zamanı-ticaret zamanı’ türünden bir ayrım yoktu onun hayatının hiçbir gününde. İbadeti zaten Allah için olduğu gibi; ticaretinde de, yemesinde içmesinde de, oturmasında ve yürümesinde de hep O vardı. Kısacası, onun fikri de, zikri de, fiili de hep O’nun içindi; ve O, her halinde hep O’nunla beraberdi. Sanırım, l-i İmran sûresindeki, onun geceleri gökyüzünü seyredip tefekkür ederken tilavet buyurmayı çok sevdiği âyetlerin sadece bir cümlesini hatırlamanın tam zamanı: "Onlar ayakta iken, otururken ve yanları üzere uzanırlarken Allah’ı zikrederler." Modern zamanlarda, Kartezyen mantığın ve seküler aklın sevkiyle herşeyi keskin hatlarla ve kesin sınırlarla birbirinden ayırma gibi bir alışkanlık sözkonusu. Bu, bir günün tarifine de yansıyor. Zuhurata tâbi olmaktan uzak; şu gün şu saatte kalkarım, şu saatte şunu yaparım, şu vakitte çalışır, şu vakitte dinlenirim gibi keskin bir gün tarifiyle karşılaşıyoruz. Hz. Peygamber aleyhissalâtu vesselamın bir gününde ise, böylesi keskin tariflere rastlamak mümkün değil. Onun her günün olmazsa olmazı sabiteler elbette var; beş vakit namaz bunun en büyük örneği. Ama hâşâ, Peygamber aleyhissalâtu vesselam bir gününü bugün ya yaşadığımız yahut yaşandığını gözlemlediğimiz duygusuz, katı ve keskin bir ayrıma tutarak, bir tür ‘askerî disiplin’ içerisinde de yaşamamıştır. Beş vakit namaz başta olmak üzere vazgeçilmezleri asla terketmemiş; ama âlemlerin Rabbinin gün içinde karşımıza çıkarması muhtemel zuhurata da açık yaşamıştır.

Peygamber Efendimizin hayatını nasıl anlamalıyız?

Bugün Batılı zihniyetin esas sıkıntısının ateizmden değil, teizmden; yani, peygambersiz bir Allâh anlayışından kaynaklandığı söyleniyor. Burada Müslüman’a düşen vazife nedir? İnsanlık "en güzel örnek"ten habersiz yaşıyor…

Bu noktayı çok önemsiyorum. Modernitenin ‘postmodern’ bir sürece doğru evrildiğinin işaretlerini gördüğümüz şu zamanda Mü’minler için asıl tehdit ateizmden gelmiyor; çünkü en son 1968’de çıktığı zirveden sonra ateizmin yıldan yıla güç kaybettiğini araştırmalar da gösteriyor. Ama bu, ateizmin yerini dinin ve vahyin aldığı anlamına gelmiyor. Semavî bir dine tâbi olmama, vahye tâbi olmama, bir peygambere tâbi olmama yönündeki modern inat olduğu gibi duruyor. "Dinsiz olmuyor; ama bari vahiysiz ve peygambersiz bir din olsun" şeklinde bir arayıştan söz etmek mümkün. İnternete girin; hepsi ‘insan yapımı’ onlarca "New Age" din bulursunuz. Bu süreçte, mistisizmin kendisini maneviyatın ve dinin yerine ikame edilmek isteniyor oluşunu hak dinin önündeki en büyük tehlikelerden biri olarak görüyorum.

Oysa unutmamak gerek. Bugün biz "lâ ilâhe illallah" diyebiliyorsak, "muhammedun resûlullah" hakikatine binaen söyleyebiliyoruz. Dolayısıyla, bize düşen, elbette en başta uyanık olmak, bu tehlikenin farkında olmak; peygambersiz bir din, vahiysiz bir maneviyat pazarlamaya kalkışanların ipliğini pazara çıkarmak. Ve en önemlisi, Peygamber aleyhissalâtu vesselamın ahlâkıyla ve haliyle hemhal olup İslâm’ın güzelliğini üzerimizde yansıtmaya çalışmak.

Kalpler uyanmasın diye parazit yayın yapıyorlar

Hz. Peygamber s.a.v. Kur’ân’ı nefsine hâkim kılmıştı. Verdiği hükümde durur, ona koşup boyun eğerdi. Peki, biz mesajı niçin alamıyoruz?

Peygamberimizin hayatından sizi en çok etkileyen tablo nedir?

Fikrinden ve zikrinden Allah’ın hiç yitip gitmemiş olması. Hicret esnasında mağaradaki o en umutsuz ânda dahi yol arkadaşı Hz. Ebu Bekir’e "Hüzünlenme! Allah bizimledir" diyebilmesi; fetih için Mekke’ye girmek üzere iken ise "Allah vaadinde durdu, kuluna yardım etti; birleşmiş hizipleri tek başına yenilgiye uğrattı" diyerek, bu en büyük zaferi nefsine en küçük bir pay çıkarmadan O’na hamd ve şükretmesi... Ve bir de, onüç yıl Mekke’de kendilerine yaşatılanlara karşılık, "Bugün hepiniz serbestsiniz" diyerek destansı bir affedicilik sergilemesi..