Ahmet Varol’dan Sudan’daki gösteriler üzerine

Sudan’da yaşanan son gelişmeleri, El-Beşir yönetimine karşı 2019’da yapılan darbeden itibaren yorumlayan Ahmet Varol, Yeni Akit’teki yazısında, demokratikleşme sürecinin yürütülemediğini belirtti.

 

Varol şu değerlendirmede bulundu:

 

Sudan’da ekonomik ve sosyal sebeplerle patlak veren halk ayaklanmasını bir fırsata dönüştürmeye çalışan komutanlar 11 Nisan 2019 sabahı Ömer El-Beşir yönetimine karşı bir darbe gerçekleştirmişti.

 

Darbeye mesnet yapılan halk ayaklanmasının tek merkezden organize edilmesi amacıyla Özgürlük ve Değişim Bildirgesi Güçleri (ÖDGB) adında bir teşkilat oluşturulmuştu. Şimdi kısaca Özgürlük ve Değişim Güçleri (ÖDG) diye isimlendiriliyor.

 

Sivil hareketin başını çeken ÖDG iktidarın tamamen darbecilere terk edilmesine razı değildi. O yüzden onları kendileriyle anlaşmaya ve iktidarı kendilerine terk etmeye zorlamak için kitlesel eylemlere devam etti. Sonuçta darbeciler bu hareketle pazarlığa razı oldu.

 

Sonuçta sivil hareketin başını çeken ÖDG ile darbeyi gerçekleştiren komutanlar arasında 3 Ağustos 2019’da bir geçiş süreci konusunda ittifak sağlandı. 17 Ağustos 2019 tarihinde de dünyanın değişik ülkelerinden davet edilen yöneticilerin de katıldığı bir törenle geçiş sürecinin başlatılmasına dair anlaşma resmen imzalandı. Böylece bizim “yarı cunta” dediğimiz ve halk ayaklanmasının başını çeken örgüt ile darbecilerin iktidarı paylaştığı yönetim oluşturuldu.

 

Anlaşmaya göre geçiş süreci 39 ay sürecek, bu süre içinde devletin en üst kademesinde 11 üyeli Devlet Konseyi olacaktı. Bu konseyin beş üyesi anlaşmaya sivil hareketi temsilen imza atan ÖDG, beş üyesi de askerler tarafından atanacaktı. Bir kişi de ittifakla sivillerin arasından seçilecekti. Başkan sürecin ilk 21 ayında askerlerden, sonraki 18 ayında sivillerden olacaktı.

 

Bu süreç içinde ülkenin 300 üyeli parlamentosu olacaktı. Üyelerin %67’si ÖDG tarafından belirlenecek, kalan üyelikler El-Beşir yönetimiyle ilişkisi olmayan partilere dağıtılacaktı.

 

Hükümet siviller tarafından şekillendirilecek ancak bazı bakanlıklar askerlere verilecekti. Hükümeti oluşturma görevi 21 Ağustos 2019’da Abdullah Hamduk’a verildi. O da 5 Eylül 2019 akşamı hükümet üyelerini resmen açıkladı.

 

Anlaşmaya göre geçiş sürecinde asker sultasına tahsis edilen sürenin dolmasına rağmen sivil kesimin başa geçeceği ikinci aşama başlatılmadı. Öte yandan demokratikleşme sürecinin yürütülmesi için gerekli kurumların oluşturulması konusunda da bir ilerleme kaydedilmedi.

 

21 Eylül 2021’de askeri kanadın, bir darbe teşebbüsünü bastırdığını açıklamasının ardından Devlet Konseyi Başkanı Abdülfettah Burhan ve yardımcısı Muhammed Hamdan Daklu gibi bazı komutanların yaptığı açıklamalar, darbe teşebbüsü iddialarının sivilleşme sürecinin başlatılmasını erteleme amaçlı bir oyun ve senaryo olduğu yönünde yorumlara neden oldu.

 

Bu günlerde artık iktidarın sivil kanada teslim edilmesi ve asker sultasının son bulması için geniş çaplı kitlesel eylemler düzenleniyor.

 

21 Ekim Perşembe günü de “milyonluk gösteri” başlığı altında ülke genelinde gösteriler düzenlenmesi yönünde çağrılar yapıldı. Türkiye’de çok fazla yankı bulmadığını gördüğümüz bu gösteriler özellikle Arap dünyasında bayağı bir gündem oluşturdu.

 

Başkent Hartum’da ve buranın hemen bitişiğinde yer alan Umdurman şehrinde büyük gösteriler gerçekleştirildi. Gösterilerin barışçıl olduğunun açıklanmasına rağmen bazı yerlerde polis müdahalesi ve çatışmalar vuku bulduğu için olaylar yaşandı. Sudan Sağlık Bakanlığı’nın yaptığı açıklamalara göre bu olaylarda 36 kişi yaralandı. Yaralananlar arasında polislerin de olduğu, polis teşkilatı adına açıklama yapanlar tarafından dile getirildi.

 

Başbakan Abdullah Hamduk, göstericilerin, barışçıl amaçlı gösteri düzenleme prensiplerine bağlı kaldıklarını söylerken polis bazı yerlerde az sayıda göstericinin bu amacın dışına taşan eylemlerde bulunduklarını iddia etti. Polisin yer yer göstericileri dağıtmak için mermi ve göz yaşartıcı bomba kullandığı belirtildi.

 

Sadece başkentte değil ülkenin daha başka şehirlerinde de büyük çaplı gösteriler düzenlendi. Göstericiler artık iktidarın sivil kanada devredilmesini ve sivilleşme süreci için gerekli kurumların kurulmasını talep eden açıklamalar yaptılar.