Yasin AYDOĞAN
15 Eylül 2015
SINAV/İMTİHAN ÖLÜNCE BİTER
Hayat bir sınav/imtihandır.
İnsan da sınanan/imtihana tabi tutulan.
Sınayan/imtihana tabi tutan da Allah'tır. Bu manada Rabbimiz Fail-i Mutlaktır.
Yaptığından asla sorulmaz. Murad etmiş insanı sınamayı.
Öyle bir sınav ki sorular, cevaplar, hepsi verilmiş. Hatta örnek, model, tavzif edilmiş..
Neden, nasıl, ne zaman, nerede, ne ile sınanacağımız, neyi, nasıl, niçin, yapacağımız ya da yapmamız gerektiği, tafsilatı ile beyan edilmiş.
Model var, pratik örnek var. Rasulullah var.
Dünya ölçeğinde, bir sınavın cevaplarını veya soruları sızdırmak, skandala yol açarken bu imtihanda meccanen ihsan, ikram edilmiş.
Onun için dünya imtihanı ya da imtihan dünyası ifadesini, hepimiz genelde kullanırız.
Kerim kitabımızda çok anlaşılır bir şekilde beyan edilmiş.
'Ben cinleri ve insanları ancak (sadece) kulluk için yarattım.' (Zariyat 56)
'O (Allah) ki ölümü ve hayatı, hanginizin daha iyi amel işleyeceğini, sınamak-denemek için yarattı.' (Mülk 2)
'Biz, insana yolu gösterdik dileyen şükreder, dileyen küfreder.' (İnsan 3)
Bir yerde imtihandan bahsedilecekse, orada beş şeyin varlığından da sözetmek gerekiyor.
1.Özgür irade
2.Akli donanım
3.Yeterli bir süre
4.Münasip bir mekan
5.Nihai bir sonuç
İmtihan varsa, bunlar kaçınılmazdır.
1.Özgür irade : İrade olmasa, imtihan olmaz. Bu yeti, insana ihsan edilmiş hatta sınırsızca kullanmasına dahi izin verilmiş, ipotek konulmamış, baskı altına alınmamış. Zaten insan, (tasavvuftaki anlamıyla değil, gerçek anlamda) mürid olmalı. Yani iradesini kullanmalı, aktif kılmalı. Mürid, iradesini yerli yerince kullanan kimsedir.
Mürid, iradesini başkasına teslim eden kişi değildir. Mürid, ğassal önündeki meyyit asla değildir. Bu, irade sahibi insana hakarettir. Hz.Peygamberin,(a.s) sahabeye nasıl bir kimlik kazandırdığı bu hususta tartışmaya mahal vermeyecek kadar açık bir hakikattir.
2.Akli donanım : İmtihan için akıl da şart. Akli arızası olanın, sınavından bahsedilemez. 'La akle lehu ve la dine leh' Aklı olmayanın dini de yoktur. Sorumluluğu yoktur.
Sınav, akılla gündeme gelen bir gerçekliktir.
3.Yeterli bir süre : Zaman gereklidir. Zaman yoksa, sınavda hükmünü yitirir. Düşünün, sınava soktunuz ve bitti diyerek son verdiniz, mühlet tanımadınız. İmtihandan bahsedebilirmisiniz bu durumda? Yani mühlet, müddet, vakitte lazım geliyor.
4.Münasip mekan : Mekan lazım. Yer lazım. Hatta imtihana uygun olacak. Fiziki açıdan, kompozisyon bütünlüğü olacak. İmtihanı, yeterli düzeyde temin edecek donanıma sahip kılınmış olacak. Bu manada, insanın sınavında mekan-dünya son derece mükemmel dizayn edilmiş ve tüm enstrümanları ile emre amade kılınmış.
5.Nihai bir sonuç : İmtihanın olduğu yerde sonuç da kaçınılmazdır. Hiç kimse laf-eğlence olsun için imtihan edilmez. İyi ya da kötü. Başarılı ya da başarısız. Sınavdan geçmek veya kalmak açısından mutlaka bir sonuç-akibet olacaktır.
Bu sınavın talebesi için eğitim bir ömürdür. Bu manada eğitim de ölünce biter.
Talib nelere dikkat etmeli?
1.Okumalı. Kıraat-tilavet şart. Okumadan sınavı geçmek mümkün değildir. Çünkü okumadan anlamak imkansız, anlamadan yaşamak ise muhaldir.
2.Düşünmeli. Tefekkür derin düşüncedir. Düşünmeden kafa yormadan aklı çalıştırmadan aklı kullanmadan yol almak mesafe katetmek de imkan dışıdır.
3.Bağ kurmalı. Dünya ile ahiret, insan ile Allah, insan ile eşya-varlık, insan ile tabiat, insan ile hadisat bağı. Bağ kurmadan hiç bir şey yerli yerine oturmuyor.
4.Teyakkuzda olmalı. Uyanık bulunmalı, sınavda uyuyan öğrenciyi düşünün bu mevzunun ehemmiyetini anlarsınız.
5.Konsantre olmalı. Şartlanmalı, ben kulum ve yolcuyum, finale dek yere sağlam basmalıyım ve yerimi terk etmemeliyim bilinci taşımalı.
6.Üretmeli. Üretmeyen tüketir. Ne zamana kadar tüketebilir talib? Üretmeden tüketim olmaz. Üretmek talibi tahkim ve takviye eder. Formülü olacak ki her soru ya da sorunu aşabilsin çözebilsin.
7.Yarışmalı. Kimseye zarar vermeden, herkesin hayrını isteyerek başarı için yarışmalı.
Özetle inandığımız değerler muvacehesinden baktığımızda, imtihan-eğitim, insan ölünce biter.