Son yıllarda Türkiye'de hızla yaygınlaşan bir vurgun düzeneği var. Hong Kong merkezli www.quest.net adlı bir site üzerinden "network marketing" adı altında yürütülen ve ticaret süsü verilerek meşrulaştırılmak istenen bu sistem, gençlere kolay yoldan zengin olma vaadinde bulunarak binlerce dolar toplayıp Hong Kong'a aktarıyor.

Yeni bir "saadet zinciri" olarak adlandırılabilecek bu soygun düzeneği konusunda Hayreddin Karaman bir yazı kaleme aldı. Yazıyı iktibas ediyoruz:

Network marketing

Hayreddin Karaman / Yeni Şafak

Bu işlemin dini hükmü daha önce de bana sorulmuştu ve yazının sonunda okuyacağınız cevabı vermiştim. Bugün aşağıda okuyacağınız açıklamayı bir okuyucum gönderdi, verdiği bilgilere göre işlem meşru ve masum bir işlem gibi gözükmüyor:

Muhterem hocam,

“Daha önceki yıllarda Titan Saadet Zinciri hakkında yazılar yazarak bu tip soygunların yapılmasına karşı durmuştunuz. Şu anda Titan yapılanmasının daha sinsi ve planlı bir benzeri, “network marketing” sistemini kullanarak ülkemizde faaliyet göstermeye başladı. İstanbul Emniyet Müdürlüğü'nün ilgili birimlerine ihbarda bulunarak bilgi ve belgelerimi paylaştım ancak soruşturmanın ağır yürümesi, her geçen gün yeni insanlarımızın bu ağa düşmesine ve milli sermayemizin Hong Kong merkezli bu dolandırıcılara akıtılmasına sebep oluyor.

“İsterseniz size öncelikle bu şebekenin çalışma sistemini aktarayım.

1-Hong Kong merkezli www.quest.net adında bir site üzerinden faaliyetler yürütülüyor. Bu şirketin Türkiye'de resmi ofisi, yetkilisi, Maliye Bakanlığı'na kaydı vs. herhangi bir resmiyeti bulunmuyor.

2-Bekar evi tarzı, tabelası bile bulunmayan birkaç masa ve sandalye konulmuş, ve kirası bile katılımcılar tarafından ödenen evlerde faaliyet gösteriliyor.

3-Şirkete katılmak için, daha önce katılmış bir üyenin alt dalı olarak bir ürün satın almak gerekiyor. 3 bin TL civarında bir bedel ödeyerek tatil paketi satın alınıyor. Ancak bu tatil paketi, sadece Titan çağrışımı yapmaması ve ortada bir ürün olduğu izlenimi uyandırmak için var. Tatil yapılacak otel, tatil tarihi vs. ile ilgili hiçbir bilgi verilmiyor.

4-Üyeliğe giriş için paralar internet üzerinden kredi kartıyla şirketin Hong Kong merkezine doğrudan ödeniyor. Elden para ödenmiyor. Ödemeyi yaparken alt dalı olduğunuz kişinin bilgilerini de vererek onun para kazanmasını sağlıyorsunuz.

5- Satın aldığınız tatil paketi dışında 30 dolar daha ödeyerek “TC” unvanı alıyor ve yeni üyeler bularak para kazanmaya başlıyorsunuz.

6- Her yeni üye, bulduğu iki üyeyi sağ ve sol kol olarak kendisine belirliyor. Sağ ve sol kollar da kendilerine yeni üyeler bularak olayı dallandırıyorlar. Bir üye, 3 yeni üye kazandırdığında 150 dolar kazanıyor. Ancak sadece sağ üyesi veya sadece sol üyesinin bulunduğu bloktan üye kazanılmışsa, parayı alamıyor. Para akışının devam etmesi için bir üyenin bütün kollarının üye yapmaya devam etmesi gerekiyor.

7-Ödenen paralar, hiçbir şekilde geri alınamıyor. Sistemden çıkmak isteyen kişi, parasını tamamen kaybediyor.

“Sistemin benim gördüğüm kadarıyla İslami açıdan sakıncaları şunlar:

1-Sistem, insanları, bol üye bul, sonra altındakiler çalışsın, ömrünün sonuna kadar düzenli gelirin olsun diyerek tembelliğe itiyor. Millete memlekete faydalı hiçbir üretim yok.

2-Satın alınan hizmet veya üründen cayma hakkınız yok. İslami ticaretin kuralı alan ürünün satın alınırken elde olması, niteliklerinin belli olması kuralına da uyulmuyor. Zaten ürün satmak asıl niyetleri değil.

3-TC adı verilen üyeler, üye buldukça para kazanabiliyor ama aslında en büyük parayı, Hong Kong Serbest Bölgesi'nde kurulmuş naylon şirket kazanıyor. Türkiye'de elde edilen gelirin hiçbir bölümü ülkemizde vergi olarak ödenmiyor. Her işlem internet üzerinden yapılıyor. Milli sermaye ve birikim gayrimeşru yollarla, yabancı ellere aktarılıyor.”

Daha önceki soruya şu cevabı vermiştim:

1. Satılan mal helal mal ise -ki, (eski soruda yapılan) açıklamada doğal ve yararlı ürünler olduğu söyleniyor-;

2. Ticarete faiz ve hile karışmıyorsa;

3. İsrafı ve lüks tüketimi teşvik etmiyorsa

Bu alım satım ve buna aracılık etmek caiz, aracılıktan alınan para (prim) helal olur.

Yeni soruda yapılan açıklamaya göre alınan nesne belirsiz, daha da önemlisi “sistemden çıkmak isteyen hiçbir şey alamıyor”; bu da demektir ki, aldığı bir şey yok, işlem göstermelik. Şu halde –cevabımda sıraladığım- caiz olma şartları gerçekleşmiyor ve böyle bir işlem caiz olmaz.