Kur’an-ı Kerim ile müşerref olan Türk boyları için, müşerref oldukları Kitab-ı Â’zam ile aralarında bir dil meselesi ortaya çıktı. Kur’an-ı Kerim Arap lisanında nazil olmuştu ve Türk boylarının ilk planda Arapça öğrenmeleri mümkün değildi. Bu durum, literatürde ‘satır arası Kur’an tercümesi’ denilen yeni bir açılım sahası ortaya çıkardı. Türkçe Kur’an tercümelerinden birini Türkiye Türkçesine kazandıran Ahmet Topaloğlu hoca bu konuda şöyle der: “Türklerin X. asrın ortalarında, İslâm dinini toplu bir halde kabul etmelerinden sonra, bu yeni dinin talimatını ve esaslarını öğrenme ihtiyacı duydukları, binaenaleyh, anakaynak Kur’an-ı Kerim’i anlamak için kendi dillerine çevirmek istedikleri şüphesizdir.” (Topaloğlu, 1978: 1)

İlk tercümelerin ya da meal çalışmalarının özelliği satırarası Kur’an tercümesi olmalarıdır. Satır altından Arapça kelimenin ya da ibarenin Türkçe karşılığı verilmiş. İlk Kur’an tercümesi XI. yüzyıla ait ve Karahanlı Türkçesi ile yazılmış. Bizi ilgilendiren Anadolu'da yapılan ve Molla Fenari’ye nispet edilen Kur’an tercümesidir.Muhammed bin Hamza adıyla yapılan tercümeAhmet Topaloğlu tarafından Türkiye Türkçesine aktarılmıştı.

Molla Fenari merhumun kim olduğu az çok malum. Eserin bizim için değeri, Anadolu'da Türkçe Kur’an tercümesi ihtiyacını görmeye yönelik orijinal bir girişim olması. Bu önemli eseri yeniden Türkiye Türkçesinde görmek gönlümüzün bir isteği. Topaloğlu Hocanın hazırladığı ve Milli Eğitim Bakanlığı’nın 1976’da bastığı bu kitabın yeniden yayımlanması. Bir imkân olsa, gönle düşüne destek veren olsa ve Türkçe, bereketli bir eserini bir daha kazansa.

İnşirah suresi nasıl tercüme edilmişti?

Müslüman olmuş toplumlar için ana kaynak Kur’an-ı Kerim’i anlamak ana gayedir. Bu gayeye yaklaşmak varoluşsal gerekliliktir. Bakın nasıl anlamış ve aktarmış Muhammed Hamza:

İnşirah Suresi

Ay, açmaduk mı senün içün gögsüni?

Dakı komaduk mı senden yüküni

ol kim ağır eyledi arkanı?

Dakı yüceldmedük mi senün için, anılmağunı? yani banda, dakı hutbada, dakı ayruk yirde.

Pes bayık duşharlığ ıla ya'ni ardınca genezlikdür

Bayık duşharlğ ıla genezlikdür.

Pes kaçan tamam eyleyesen yani namazı, ya gazayı, argıl yani du'ada, ya ibadetde.

Dakı Çalabundın yana rağbat eyle.

(Arda Şeker / Dünya Bizim)