Polonya’da yaşayan Müslüman azınlık, dayatmalara isyan ediyor. Sadece iki camileri bulunan 30 bin Müslüman kıldıkları Cuma namazlarında Polanya Cumhuriyetine ve başkanına, ulusal bayramlarında da bunlara ek olarak ordu ve hükümete dua etmek istemiyor. Dini tatilleri dahi bulunmayan Müslüman azınlık ayrıca şer’i evlilik akdi gibi dini ve sivil haklarının tanınmasını istiyor.

Polonya’da yaşayan Müslüman azınlık geçtiğimiz Çarşamba günü Polonya makamlarından tarihi 1936 yılına dönen ve kendilerini her Cuma namazında Polonya Cumhuriyetine ve cumhurbaşkanına dua etmeye mecbur kılan yasanın kaldırılmasını talep etti. Polonyalı Earth Time Gazetesi’nin verdiği habere göre Müslüman azınlık İslami münasebetlerde kendilerine izin verilmesi, şer’i evlilik akdinin resmen tanınması ve sivil haklarının sağlanmasına olanak verecek değişiklik yapılmasını da istemektedir.

Bu gelişmeler Polonya Dışişleri Bakanlığı'nın Müslüman azınlığın temsilcileriyle yardımlaşma içinde Polonya Müslümanlarının ülkede durumlarının düzeltilmesi, sivil ve dini haklar kazanması için yasa tasarısı hazırlamaya çalıştığı döneme denk geldi.

Gazete geçtiğimiz Çarşamba günkü sayısında Varşova Üniversitesi’nde Profesör Dr. Powell Burke’un “Müslümanlar şu anki kanunların gölgesinde kendilerine karşı yapılan ayrımcılıktan dert yakınıyor. Müslümanlar, dini tatiller gibi en temel haklarından dahi mahrumlar." sözlerine yer verdi.

Polonya Müslümanlarının kökleri

Devlet ile Müslümanlar arasındaki ilişkileri düzenleyen şu anki kanun, Müslüman azınlığın her Cuma namazında Polonya Cumhuriyetine ve başkanına dua etmeyi gerekli kılmaktadır. Aynı şekilde ulusal bayramlarda da kutsal törenlere katılmak, Polonya Cumhuriyeti’ne, cumhurbaşkanına, hükümetine ve ordusuna dua etmek zorundadır.

Polonya dışişleri bakanlığı Müslüman azınlığın temsilcileriyle mevcut kanun nedeniyle oluşan tırmanıştaki gerginliğin sona erdirilmesi, Polonya’da yaşayan Müslümanların kanuni durumlarında derin değişikliklerin sunulması için yeni bir yasa tasarısı hazırlama üzerinde çalışmaktadır.

Polonya’da yaşayan Müslümanların kökleri 6. yüzyılda Polonya’ya göç eden Tatarların kalanlarına dönmektedir. Litvanyalılar Almanya ile sınırlarını korumak için savaşçılarından yardım aldığında onlara topraklar ve bazı imtiyazlar verdi. İşte bu Tatar azınlıktan da Litvanya ve Polonya’daki Müslümanlar meydana geldi.

İkinci Dünya Savaşı’ndan önce Polonya’daki Müslümanların sayısı 150 bindi. Bugünkü sayıları ise sadece 30 bin kadar. Yani Müslüman azınlık, yüzde 96’sı Katolik olan Polonya’daki 38 milyon 383 binlik nüfusun ancak yüzde 1’ini oluşturmaktadır.

Komünist rejim döneminde Osmanlı’ya göç

Bazı kaynaklar Müslümanların sayısının azlığının 17. ve 18. yüzyıllarda yapılan zulme döndüğünü söylemektedir. Zira Polonyalılar Müslümanları Hıristiyanlık dinine girmeye zorlamıştı. O zamanki kanunun kapsamında, görevlere gelmelerini engelleyen bir metin bulunuyordu. Siyasi, kültürel ve sosyal olarak baskı gördüler. Koşulların kötülüğü çoğunun Osmanlı Devleti’ne göç etmelerine yol açtı.

Müslümanlar iki dünya savaşı arasındaki dönemde altın çağlarını yaşadı. Müslümanlar Polonya’nın bağımsızlığını kazanması yolunda katılım gösterince Polonya devleti de 1925 yılında Polonya İslami Birliği’ni tanıdı.

1925 yılında Polonyalı Müslüman gibi İslami dergiler yayınlandı. Müslümanlar tarihlerine önem verdi. Bu seneler dikkat çekici bir şekilde kültürel kalkınmaya sahne oldu. Kur’an-ı Kerim’ler ve bazı kitapların baskıları yayıldı. 1939 yılında Rusya ve Almanya güçlerinin Polonya’ya girmesiyle bunların hepsi bitti. Polonyalılar ve beraberlerinde Müslümanlar, Müslüman lider Ali Belyazujic önderliğinde direndi ancak çoğu öldü.

Sonra Stalin geldi ve Almanya’yla yardımlaşma suçlamasıyla Müslümanlara karşı – Kırım Müslümanlarına yaptığı gibi- korkunç katliamını işledi. En meşhur katliamı 1944 yılında Ramazan Bayramı’ndaki kıyımıydı. O vakit içlerindekilerle beraber 15 camiyi yaktı. Bu katliam ve kıyımlar Müslümanların sayılarının korkunç şekilde azalmasına yol açtı.

Rusya’nın Polonya’dan çıkmasının ardından Polonya’da yaşayan Müslümanların durumları kendilerine çok dertler yaşatan Moskova’ya tabi komünist hükümetin varlığıyla değişim göstermeye başladı. Ülkede 35 camiden sadece 2 tanesi kaldı. İslami okullar ve külliyeli İslami kurumlar yıkıldı. Müslümanlar arasında geri kalmışlık, az bilinçlilik ve zayıflık yayıldı. Bu da Müslüman azınlığın toplumun içinde, özellikle de şehirlerde büyük şekilde erimesine yol açtı. Öyle ki Müslüman kadınlar Hıristiyanlarla evlenir oldu. Sonradan da çoğu da Hıristiyanlık dinine girdi.

Köy Müslümanları dinlerine daha bağlı

Köy Müslümanları ise İslam dinine en bağlı kalan, toplumda en az eriyen kesim oldu. Hıristiyanlara kız vermedikleri gibi erkekleri de kızlarıyla evlenmemektedir.

Hükümet kendilerine Polonya İslami Konseyi’ni kurma izni verdi. Bu konsey kanunla tanınan bir varlık olup, cami ve okullar inşa etme hakkına sahiptir. Merkezi ise anayasaya göre başkent Varşova’dadır. Komünist rejimden sonra Müslümanlara Bialystok Şehri’ndeki iki camiden başka cami kalmadı. Polonya hükümeti bu iki camiyi kendilerine iade etti. Fiilen bu iki camide tekrar namaz kılmaya başlayabildiler.

Polonya İslami Konseyi Bialystok Şehri’nde bir cami, Kur’an-ı Kerim öğretimi için bir okul, konferanslar için bir salon ve bir misafir salonundan oluşan kapsamlı bir İslami merkez kurdu. Polonya’daki Müslümanlar Gdansk ve Bialystok şehirlerinde yoğun olarak yaşamakta ve İslami Hayat isimli bir dergi çıkarmaktadır.

(İslam ve Hayat / Timeturk)