Darfur'u Sudan'dan ayırmaya çalışan ayrılıkçı Adalet ve Eşitlik Partisinin (JEM) geçtiğimiz cumartesi günü Sudan yönetimini ele geçirmeye yönelik silahlı saldırısının ardından Sudan'ın başkenti Hartum hareketli günler geçiriyor. Cumartesi günü öğleden sonra JEM ile Sudan Ordusu arasında Umdurman'da başlayan çatışma sona ermiş olsa da tedirginlik hala devam ediyor.

Olaylar ilk olarak cumartesi günü öğleden sonra başkent yakınlarındaki Umdurman'da patlak verdi. JEM kuvvetleri ile Sudan Ordusu arasında şiddetli çatışmalar yaşandı. Yüz elli kadar askeri araçla şehre ulaşan JEM kuvvetleri, Hartum'daki başkanlık sarayına ulaşamadan Umdurman'da durduruldu. Çatışmanın bilançosu net değil. Evlerin büyük hasar gördüğü, bazı sivillerin öldüğü ve yaralandığı bilinmekte. Birkaç saat süren çatışmanın hemen ardından açıklama yapan Sudan Hükümeti olayın bastırıldığını açıkladı. Aynı açıklamayı Hartum, Bahri ve Umdurman'da pazar sabah 6'ya kadar sokağa çıkma yasağı takip etti. JEM kuvvetlerinin büyük kısmı imha edilirken, JEM'in lideri Halil Ibrahim'in kırk araçlık bir konvoyla geri çekildiğini öğrendik. Çatışma esnasında bazı JEM yanlılarının halka karışarak evlere saklandığını ileri süren hükümet, bölgede geniş çaplı arama başlattı. Sokağa çıkma yasağı önce pazar sabah saat 6'dan 10'a kadar, daha sonra ise süresiz uzatıldı. Cumartesi gecesi kentte tam anlamıyla olağan üstü hal vardı. Sokaklarda sadece askeri araçlar devriye gezeken, gece Uluslararası Hartum Havalimanı da kapatıldı. Aynı gece Hartum'a inmesi gereken Türk Hava Yolları uçağının da inmekten vazgeçerek Hartum'u teğet geçtiğini ve direk Etiopya'ya gittiği bilgisini aldık.

İSYANCILAR HERKESİ ŞAŞIRTTI

Bu saldırı ile Darfur'daki en güçlü direniş grubu olan Adalet ve Eşitlik Partisi ile Sudan Ordusu arasındaki çatışmalar ilk kez Hartum'a kadar taşınmış oldu. 2003 yılından beri Darfur'da Sudan Ordusu ile çatışan JEM daha önce hiç böyle bir girişimde bulunmamıştı. Çad sınırından yola çıkarak çöl üzerinden 600 kilometrelik mesafeyi iki yüz kadar askeri araçla üç günde geçip Umdurman'a ulaşan JEM bu girişimi ile herkesi şaşırtmayı başardı; fakat yönetimi ele geçirmeyi başaramadı. Başkent Hartum'daki başkanlık sarayına sadece birkaç kilometrelik mesafede Sudan Ordusu tarafından püskürtülen JEM'in bazı önemli isimleri çatışma esnasında ölürken, isyancıların lideri Halil İbrahim sağ kalan askerleri ile geri çekilerek çölde izini kaybettirmeyi başardı. Sudan Hükümeti, JEM lideri Halil Ibrahim'i ele geçirmekte kararlı gözüküyor. Halil İbrahim'in başı için biçilen rakam şimdilik 120.000 dolar.

HARTUM'DA KONTROLLER ARTTI

JEM'in ihtilal girişiminin ardından Hartum'da yoğun güvenlik tedbirleri alındı. Özellikle Umdurman'ı Hartum'a bağlayan Nil nehri üzerindeki köprülere ve Uluslar arası Hartum Havalimanı çevresine askeri araçlar konuşlandı. Ana caddelerde ve hatta ara sokaklarda sık sık araç ve kimlik kontrolleri yapılıyor. Havalimanına giriş ve çıkışlar durduruldu. Uçak seferleri iptal edildi. Piste inen tek uçak Etiopya üzerinden gelen Türk Hava Yolları uçağı oldu. Gecikmeli inen THY uçağı Hartum'daki büyük çoğunluğu Türklerden oluşan yirmi kadar yolcuyu alarak tekrar havalandı. Pazar akşama doğru Sudan Televizyonun'da tehlikenin geçtiği ve sokağa çıkma yasağının bittiği açıklandı. Aynı gün içerisinde askeri üniforması ile halkın karşısına çıkan Başkan Ömer El-Beşir, Umdurman'daki saldırıyı Çad'ın desteklediğini söyleyerek, Sudan'ın Çad'la olan tüm diplomatik ilişkilerini kestiğini açıkladı. Fakat Çad yönetimi böyle bir ilişki olmadığını bildirerek bu iddiayı yalanlamakta gecikmedi.

TURABİ NİÇİN TUTUKLANDI?

Hartum'da meydana gelen bir başka gelişme de İslami Hareketin liderlerinden Hasan El-Turabi evinde gözaltına alınması. Oğlunun yaptığı açıklamaya göre Turabi de Umdurman'daki olayları planlayan JEM lideri Halil Ibrahim'i desteklediği iddiasıyla gözaltına alındı. Her ne kadar Hasan el-Turabi şimdiki Sudan Başkanı Ömer El-Beşir'e 1989 darbesinde eşlik ettiyse de, daha sonra Beşir ile arası açılarak hapse girmişti. Politikaya girmemek şartı ile şartlı serbest bırakılan Turabi, hükümeti her fırsatta sert bir dille eleştirmesiyle bilinmekte. Turabi gözaltına alınmasının ardından JEM ve Hartum'daki darbe girişimiyle ilişkisi olmadığını dile getirdi. Turabi taraftarları gözaltı olayını proteste etmekte gecikmedi.Çoğunluğunu üniversite öğrencilerinin oluşturduğu bir grup Turabi taraftarı, Hartum şehir merkezinde toplanarak olayı protesto etti. Protesto esnasında asker ile protestocular arasında çatışma çıktı. Turabi'nin 12 saatlik sorgulamanın ardından akşama doğru serbest bırakıldığı açıklandı. JEM liderlerinin Cumartesi saldırısından sonra yaptıkları açıklamalar dikkate alındığında bugüne kadar Darfur'da yaşananlardan çok az etkilenen başkent Hartum'un ilerleyen günlerde bu tarz saldırılara tekrar sahne olacağı anlaşılmakta. Artık Darfur'daki çatışmalar Darfur'un dışına taşınmış durumda. Böylelikle Darfur ve Hartum yeni bir döneme girmiş bulunmakta.

(Serhat Orakçı / Sütun Haber)