İlkav Başkanı Mehmet Pamak, geçen hafta yaptığı sunumuna kaldığı yerden devam etti.

Konferansta öne çıkan başlıkları ve Konferansın videosunu sizlerin istifadesine sunuyoruz:

V - Rasuller, insan üstü değil, insandırlar/ beşerdirler. İnsan üstü yeteneklerle teçhiz edilmiş de değillerdir. Bu sebeple insanlara örnek/model/şahidtirler.

3 A’li imran 79 - 3.A'l-i İmran 80 - 14 İbrahim 11 -  17.İsra 93-17.İsra 94 - 17.İsra 95 - 6.En'am 50 - 9 Tevbe 30-31- 18 Kehf 110 -  41 Fussilet 6 - 72.Cinn 21- 72.Cinn 22 -72. Cinn 23-21.Enbiya 7-8 - 

İnsanların içinden, onlardan seçilmiş bir şahsiyet olarak gönderilen kendisi de bir beşer olan Rasul, kendisine inzal olan vahyin mesajını, şahidliğini (örenkliğini) de yapmak suretiyle ulaştırarak hemcinslerini tezkiye etmek (arındırmak), onlara kitap ve hikmeti, bilmediklerini öğretmekle görevlidir. Şayet Allah Rasulü’nün (s) misyonu salt vahye aracılık yapmaktan ibaret olsaydı, bunu pekala bir melek de gerçekleştirirdi. Nitekim Allah Rasulüne vahyi bir melek (Cebrail) getirmişti. Rabbimiz, Bakara Sûresi 151. ve TevbeSûresi 128. ayetlerde Rasulullah için “sizin içinizden” vurgusu yapmakta, NecmSûresi 2. ayette de “arkadaşınız” nitelemesiyle örnekliğin zeminini ifade etmektedir.

2.Bakara 151 - 9.Tevbe 128 - 53.Necm 1-2 - 3.Al-i İmran 164 - 62.Cuma 2 -

Ahzab Sûresi 21. ayette de Rasulullah’ı bizler için “usvetunhasene” olarak nitelemekte, onu bizler için takip edilmesi gereken bir örneklik olarak zikretmektedir. Hz. Peygamber, bizler için müjdeci, uyarıcı, mübelliğ, şahit, örnek ve bir itaat merciidir. Nitekim Rabbimiz, Nisa Sûresi 80. ayette, peygamberleri kendilerine itaat edilmesi dışında bir sebeple görevlendirmediğini beyan etmekte, Al-i İmran Sûresi 31. ayette de “De ki: Eğer Allah’ı seviyorsanız bana tâbi olun ki; Allah da sizi sevsin ve günahlarınızı bağışlasın. Allah bağışlayandır, esirgeyendir.” buyurarak, Rasulüne itaati kendisini sevmenin ön şartı kılmaktadır.

VI - Rasulullah(s) vahiy gelmeden önce de "büyük / azim / yüce bir ahlak üzereydi", "Muhammed-ül Emin" idi.

42.Şura 52 -68.Kalem 4 -

Peygamberimiz kendisine vahiy gelmeden önce, "kitap nedir, iman nedir bilmezken" fıtri güzel ahlakıyla toplumunda dürüst ve ahlaklı bir şahsiyet olarak temayüz etmiştir. Kendisinden olağanüstü bir takım mucizelerin sudur ettiği biri değil bunun aksine toplumsal ve bireysel ilişkilerinde adil, dürüst ve erdemli biri olarak ön plana çıkmıştır. Peygamberimizin belki de risaletten önceki bu örnek durumu onun Mekke müşrikleri tarafından gayr-i ahlaki ithamlarla suçlanması engellemiştir. Ve müşrikler ona "Muhammed-ül Emin" demişlerdir. Vahiy geldikten sora, artık Resulün ahlakı, bu fıtri ahlaka ilaveten vahiyle şekillenmiş ve Kur'an ahlakı olmuştur.  Resûlullah (sav)'in nasıl bir ahlâka sahip olduğunu soran Hz. Urve b. Hişam'a, Hz. Aişe (r.anha) validemiz şöyle cevap vermiştir: "Resûl-i Ekrem (sav)'in ahlâkı Kur'ân'dan ibaretti." (Sahih-i Müslim).Vahiy inzal oldukça Resulün ahlakını, hayatını ve uygulamalarını yönlendirmiş, inşa etmiştir. Bu sebeple Resulullah'ın ahlakının, hayatının ve sünnetinin muhtevası ile ilgili birinci kaynak da Kur'an'dır.

VII- Rasuller, insanları zincirlerinden kurtarmak, kula kulluktan, taguta ve hevaya kulluktan kurtarıp, sadece Allah'a kullukla hürriyetine kavuşturmak üzere gönderilmişlerdir.

1 - Rasulün görevi, insanları tagutların ve hevanın tahakkümünden kurtarmak, Peygamberlerini ve din adamlarını Rab ve ilah edinmekten sakındırmak amaçlı tebliğ ve örnekliktir.

16.Nahl 36 -  45.Casiye 18, 23- 25.Furkan 43 -

Bir yanda zanna ve yalana dayalı heva ve heves, diğer yanda ise inzal edilmiş sahih bilgiye dayalı ilim (Allah'ın emrinden olan şeriatı) vardır. İnsan bu ikisi arasında yapacağı tercihle hayatını bu ikisinden birisine göre düzenleme imtihanındadır. İşte Allah bu imtihanda, Rasulünü(s) ve ona tabi olanları hevaya değil de vahyin getirdiği sahih bilgiye dayalı ilme tabi olmaya yönlendiriyor. Vahiy hayattan dışlandığında doğan boşluğu heva ve heves doldurur. İnsan hayatın bütün alanlarında mutlaka bir şeye itaat eder, bir takım kurallara uyar. İşte bu kurallar Allah'ın hükümleri ise O'na itaat ve ibadet etmiş olur. Başka otoritelerin ya da heva ve heveslerin ürünü kurallara uyuyorsa, bu sefer de onlara kulluk/ibadet etmiş olur ve onları ilah edinir. Hevayı ya da başkalarını ilah edinip onlara kulluk yapmaktan korunmak, ancak hayatın bütün alanlarında Allah'ın kitabı Kur'an hükümlerini belirleyici kılmakla mümkündür. Tâbi olunan heva, ya kendi hevası, ya tağutlaşan (tuğyan edip Allah'ın hükümlerine muğayir hükümler koymaya, Allah'ın ölçü ve hudutlarını tanımayıp farklı ölçü ve hudutlar belirlemeye kalkışan) otoritelerin hevasıdır. Ancak sonuçta uyulan, her hal ve takdirde bir ilme dayanmayan zan ve yalandan ibarettir.

Bazen de dini otoritelerin, ruhbanlık yapan din adamı ve alimlerin hevasına tabi olunarak onlar ilah edinilip, onlara kulluk ve ibadet yapılır. Onların vazettikleri ve itaat edilmesini istedikleri kurallara, vahye uygunluğunu araştırmadan, sırf onlar dedikleri için ya da vahye aykırı da olsa onlar istedikleri için, söylenenleri dini bir vecibe olarak kabul edip hayata uygulamak, onları ilahlaştırıp kendilerine ibadet etme sonucunu doğurur. Halbuki Allah, ilah ve Rab olarak sadece kendisine ibadet edilmesini emretmiştir.

9.Tevbe 31

Rasuller, muhataplarının hevalarına uymayacak, yalnız Allah'ın hükmüyle hükmedecek ve bu konuda örnek olacaklardır

5.Maide 49 -2.Bakara 120 - 2.Bakara 145- 5.Maide 48

Günümüzde bir çok "Müslümanım" diyen insan, vahyin bu emirlerini hakkıyla okumadığı gibi, Rasulün sünnetini de Kur'an'dan ve hayata dair örnekliğinden kopuk biçimde, şekli  boyutta, yeme, içme, giyinme, hıtana indirgeyen bir içerikle ya da hurafelerle yücelterek duygusal boyutta algıladığı için  hevaya ve tagutlara tabi olduğu halde bunun farkında bile olmamaktadır.

2 - Rasullerin tebliğinin ve şahiliğinin/sünnetinin önemli bir hedefi de, insanların Peygamberlerini, din adamlarını, hevalarını ve tagutları ilahlaştırarak  ürettikleri hurafeler bataklığından ve zihinlerini kuşatan kölelik zincirlerinden kurtulmalarına vesile olmaktır.

7.Araf 157 -

Ayette Ehl-i kita­bın bu nevi meşakkatli yükümlülüklerden kurtarılması "ağırlıklarını kaldırma" şek­linde ifade buyurulmuştur. Ayrıca, kaldırılan hükümlerin bir kısmı, aslında Al­lah'ın koyduğu hükümler değil, yahudilerin veya Hıristiyanların zaman içinde ken­dilerinin uydurup dinlerine kattıkları hurafeler olduğu ve bunlar insanların hür ve rahat yaşamalarını engellediği için bu hükümler âyette "üzerlerindeki zincirler" di­ye nitelenmiştir. Buna göre İslâm dini, geleneksel Yahudilik'te bulunan ve insan­ları bir nevi esir durumuna düşüren bu hurafî hükümleri kaldırarak kendisine uyan İsrâiloğulları'nı ağır ve gereksiz yüklerden kurtarmış; esaret zincirlerini çözmüştür.

Maalesef Peygamber’imizden sonra geçen uzun yüzyıllar boyunca, Kur’an’ın inzal olduğu cahiliye toplumunda var olan müşrik ve kitapehli gibi genel anlamda cahiliye inancını temsil eden kesimlerdeki neredeyse bütün sapmaların İslam ümmeti tarafından da fazlasıyla yaşandığını ibretle ve üzüntüyle tespit ediyoruz. Üstelik, Allah’ın koruması altındaki Kur’an elimizde bulunduğu ve bu kitapta müşriklerin ve kitap ehlinin sapmaları, cahiliye inancını oluşturmalarına dair serüvenleri uzun uzun anlatılıp, onlar gibi olmama uyarısı açıkça ifade edildiği halde, bu büyük yozlaşma fazlasıyla yaşanmış ve maalesef insanlık aynı delikten bir daha ısırılmıştır. Bugün yüzyıllara sari hurafeci birikim ve çağımızın modern hurafelerinin sentez olduğu, hurafeci türbe kültürüyle ve laiklik, demokrasi, ulusalcılık kirlilikleriyle malül Müslüman toplumlarını, bu  geleneksel ve modern hurafelerden arındırması, vahyi tebliğ ve şahidlikle, üretilmiş yozlaştırıcı kültürün zincirlerinden, esaretinden kurtaracak olan Hak ile buluşturması gerekenler, bütün bu hurafelere karşı Kur'an ile büyük cihad vermeyi bırakıp, tam tersine bu hurafecilerle de el ele İslam ile laikliği, liberalizmi sentez  etmeye çalışanları, modern hurafeleri birlikte destekliyorlar.

VIII - Kur'an'ın Hükümleri Gereği, Allah’tan başka ilahlar edinilmeyecek,  Peygamberler ilahlaştırılmayacaktır.

Allah’a rağmen Peygamberi de din vazıı, şar’i konumuna oturtma çabası içine girildi, dinde özne (belirleyici) tek iken onu çoğaltma sapması yaşandı. Kur’an’da bizim gibi bir beşer olduğu açıkça vurgulandığı halde, Nur Muhammed anlayışı üretildi, peygamberi, beşer üstü bir ilah ya da melek konumuna getirme, Alemlere rahmet olarak gönderilen Peygamberi, alemlerin ve evrenin yaratılış sebebi bir nur haline dönüştürüp, insan üstü bir varlık haline dönüştürerek insanlık için örnek ve rahmet olmaktan çıkarma sapması yaşandı.

3.Al-i İmran 79 -41.Fussilet 6- 18.Kehf  110

Bazı alimlerin kelimeleri ve harfleri değiştirerek yaptıkları tahrife de bir örnek verecek olursak: “De ki ben yalnızca sizin gibi bir insanım” (Kul innema ene beşerün mislukum yuha..) ayetindeki “innema” edadındaki mekfufe olan “ma”yı “in”den ayırıp “olumsuz” manası vererek ayeti “Deki, ben sizler gibi (sıradan) bir insan değilim” gibi tam tersi bir anlama, hem de Hz. Peygamber’i yüceltme adına tahrif etmişlerdir. (Mevdudi, Tefhim, 1/239)

Hakikat-i Muhammediye gibi, kaynağını muharref İncil’de Pavlus’un dilinden Hz. İsa için ifade olunan “kainatın onun için var edildiği” iddiasının (Bkz: Yeni Ahit/İncil, Pavlus’unKorintoslulara 1. Mektubu, Bap 8, 6. cümle; Pavlus’unKoloselilere Mektubu, Bap 1, 13-17. cümleler) Hz. Peygamber için uyarlanmış biçimi yaklaşımların yanında, yaygın bir örnek olarak, Hz. Peygamber için halihazırda “Alemlerin efendisi” gibi, ancak Yüce Allah için kullanılabilecek, ifadelerin kullanılıyor olması da bu ikinci sapmanın yansımalarıdır.

Vahdet-i Vucut nazariyesine göre, mutlak varlığın ilk tecelli ve taayyün mertebesinin “Hakikat-ı Muhammediyye”, bu taayyünün keyfiyetinin de “Nur-u Muhammedi” şeklinde olduğu iddia edilmiştir. Bu nurun mahlukatın ilk maddesi ve mümkün olan her şeyin hayat kaynağı olduğu ifade edilmiştir. Adem’in yaratılışı ve meleklerin secdesi de buna bağlanmıştır. (Muhammediyye, s. 23-73), “Sen olmasaydın âlemleri yaratmazdım” (Kara Davut, Ahmediyye) mealindeki uydurma rivayetin hadis olarak gündeme getirilmesi de bu anlayışın ürünüdür.[2]

Böylece, Allah Resulünün tebliğle birlikte yüklendiği önemli sorumluluğu ve vasfı şehitlik (şahitlik) olduğu halde, bu konumuna zarar veren, Hz. Peygamber’in dile getirdiği rivayet olunan şu "Hakkımda, Hıristiyanların Meryemoğlu İsa'ya yaptıkları gibi aşırı övgülerde bulunmayın. Şurası muhakkak ki ben bir kulum. Benim için 'Allah'ın kulu ve elçisi' deyin" (Buhari) sözlerine rağmen onu örnek alınmaktan uzaklaştıran insan üstü aşırı yüceltmeci anlayışlar üretilmiştir.

Enbiya 21.25 - 9.Tevbe 30 - 9.Tevbe 31 - 18.Kehf 110 - 4.Nisa 171 - 43.Zuhruf 14 -

IX - O, sadece kendisine vahyolunana uyan bir Rasuldür.

53.Necm 3 -53.Necm 4 -53.Necm 5 -53.Necm 10 -

"Onu müthiş kuvvetli olan öğretti" ve devam eden ayetler görmezlikten gelinmiş elçinin söyledikleri Allah'ın© indirdiği vahiy olduğu gerçeği bir tarafa atılmış söylemiş olduğu vahiy harici sözlerde bu ayet kapsamına katılarak namazda okunmayan vahiy teorisi için gerekli destek sağlanmıştır. Geleneksel düşüncede hadisler ikiye ayrılarak 1- Nebevi hadis 2- Kudsi hadis şeklinde ayrıma tabi tutulmuşlardır. Bu ayırıma göre, Nebevi hadis Muhammed as ın söylediği iddia edilen sözler, Kudsi hadis ise manası Allah'tan sözleri ise Muhammed as dan olduğu iddia edilen sözlerdir. Şimdi soruyoruz; EĞER HADİSLER VAHİY İSE NEDEN KUDSİ HADİS DİYE AYRI BİR KATEGORİYE İHTİYAÇ DUYULMUŞTUR? Çünkü hadisler vahiy ise manasının hepsinin Allah cc den gelmesi gerekmez miydi?

33.Ahzab 2 -Rabbinden sana vahyolunana uy…                             

46.Ahkaf 9 -De ki: Ben Rasullerin ilki değilim. Bana ve size ne yapılacağını da bilmem. Ben sadece bana vahyedilene uyarım. Ben sadece apaçık bir uyarıcıyım.

38.Saad 70 -  6.En'am 50 -7.Araf 203 -

O halde kendisine iletilen vahyin doğrultusunda konuşan, amel yapan bir elçinin vefatından yıllar sonra derlenen ve ona ait olduğu iddia edilen sözlerinin sahih olup olmadığı yolundaki ortaya konması gereken kıstas; yine Kur'an'dan, yani ona indirilen ve onun da sadece kendisine uyduğunu söylediği vahiyden başka bir şey olamaz.

X - Kur'an'a Göre, Geçmiş ve Gelecek Gaybı  Sadece Allah’ın Bildiğine, Allah Vahiyle Bildirmedikçe Rasul(s)'ün de Bilemeyeceğine İman Edilmesi Gerekmektedir.

Kur’an’da yer alan ifadesiyle açıkça “ben gaybı bilmiyorum” diyen Peygamber yerine, Kur’an vahyi dışında sürekli gaybtan haberler veren bir Peygamber anlayışına sapıldı.

6.En’am 50 - 7.Araf 188 - 27.Neml 65 - 18.26****18.Kehf 26 -  2.Bakara 33 -3.Al-i İmran 179 -5.Maide 109 - 5.Maide 116 -5.Maide 117 -6.En'am 59 -

XI - Rasul'den(s) mucize beklentilerine Kur'an'da verilen cevap; "Kur'an onlara yetmedi mi?" şeklindedir.

En büyük mucizenin Kur’an olduğu ve müşriklerin bunun dışındaki mucize taleplerinin reddedildiği Kur’an’da açıkça ifade edilmesine rağmen pek çok mucizeler yakıştırıldı

2.Bakara 118 -13.Rad 7 -13.Rad 27 -2.Bakara 145 - 2.Bakara 211 -3.Al-i İmran 49 -3.Al-i İmran 50 -3.Al-i İmran 183 -17 İsra 90- 17.İsra 91- 17.İsra 92- 17.İsra 93- 17.İsra 94 -17.İsra 95 -

Bu tür ısrarlı mucize taleplerine rağmen Allah mucize göndermeyeceğini ve nedenini Kur’an’da açıklıyordu:

6.En'am 35 - 6.En'am 109 - 17.İsra 59

20.Taha 133 - Onlar: (Muhammed) bize Rabbinden bir mucize getirmeli değil miydi? dediler. Önce gelen kitaplardakinin apaçık delili (Kur'an) onlara gelmedi mi?

29.Ankebut 48 - 29.Ankebut 50 -

29.Ankebut 51 - Kendilerine okunan kitabı sana indirmiş olmamız onlara yetmedi mi?  Şüphesiz bunda inanan bir kavim için bir rahmet ve bir öğüt vardır.

Rasulullah(s) de “Her Peygambere insanların iman etmelerini sağlayacak mucizeler verildi. Bana verilen mucize ise mazhar kılındığım vahiyden ibarettir. Bundan dolayı umarım ki kıyamet günü tâbileri çok olan ben olacağım” demiştir.[3]

XII - Kur’an meleklerin ya da onların adına yaptıkları putların şefaatına bel bağlayan müşrikleri, Peygamberler ve din adamlarının şefaatına güvenen kitap ehlini kınamıştır. Ayrıca şefaatın tamamının Allah’a ait olduğunu vurgulamıştır. Buna rağmen, doğrudan Rasulullah'tan şefaat talep eden dualarla, şefaatin sahibinin Rasullah olduğu algısı ve inancı oluşturulmuş ve tarihsel süreçte Kur'an'ın açık beyanlarına rağmen daha bir çok ilave şefaatçi kategorileri de üretilmiştir.

Şefaatin tümüyle Allah’a ait olduğu ve O’nun “razı oldukları” dışında kimseye şefaatin fayda vermeyeceği beyanlarına rağmen yaygın bir şefaat kültürü üretilmiştir.

39.Zümer 43-44 - 6.En'am 51 -2.Bakara 254 -82.İnfitar 19 -39.Zümer 44 -53.Necm 26 -43.Zuhruf 86 -34.Sebe 23 -21.Enbiya 26-28 - 4.Nisa 31 - 35.Fatır 13-14

XIII - Rasulullah(s) kendisine yapılan ya Kur'an'ı değiştirmesi ya da yeni bir Kur'an getirmesi teklifini reddederek buna yetkili olmadığını ancak kendisine vahyolunana uyduğunu beyan etmiştir.

Kur’an’ı değiştiremeyeceğini, ancak kendisine vahyolunana tabi olduğunu, akis takdirde Allah'ın azabından korktuğunu açıkça ve ayetin şahitliğiyle ifade eden Peygamber anlayışı yerine, nesh yada tahsisle Kur’an’ı değiştiren bir Peygamber anlayışı üretildi. Peygamberin kimi hadislerinin ayetleri neshettiğini yada tahsis edip alanını daralttığı iddia edilebildi. Ayetler genelde nüzul sebepleri bahane gösterilerek tahsis edilmektedir. Nesh yada tahsis edildiği iddia edilen ayetler subutu kati olduğu halde nasıl olur da zanni olan rivayetlere dayanarak nesh yada tahsis edilebilirler?

Modern dönemde de modernitenin etkisi ile "tarihselcilik" anlayışına meyleden bir çok ilahiyatçı Allah'ın azabından korkmadan muhkem nasların/hükümlerin bile tarihe ait düzenlemeler olduğunu ve bu sebeple illetleri dikkate alınarak çağımızda yeniden düzenlenebileceğini, yani yeni şartlara göre değiştirilebileceğini iddia eden sapmalara sürüklendiler.

10.Yunus 15 - 10.Yunus 16 - 6.En'am 115- 18 Kehf 27 -17.İsra 73-75- 69.Hakka 44-48

XIV - Rasuller(s) Hakkı Batıla hakim kılmak ve batılı tasfiye edip Allah'ın hükmüyle hükmetmek üzere gönderilmişlerdir. Hak ile batıl uzlaştırıp çoğulcu bir model kurmak için değil.

5.Maide 49-50- 42.Şura 21 -2.Bakara 185 -2.Bakara 42 -9.Tevbe 33 - 48.Fetih 28 -61. Saf 9 -17. İsra 81- 21. Enbiya 18

Rasulullah'ın(s), vahyin yönlendirmesiyle ortaya koyduğu ve Kur'an'da yer verilen; hak-batıl uzlaşmasını ve egemen şirk sistemiyle uzlaşmayı ve kafirlere itaati reddeden sünneti terk edildi. Kur'an'ın yönlendirmesiyle Rasul'ün ortaya koyduğu pratiğinde/sünnetinde, Mevcut düzeni, egemen sistemi ve uygulamalarını sosyo-ekonomik yönden eleştiren ayetler yanında, daha Mekke döneminde, siyasal yönlendirme yapan ve mü’minleri siyasal tercihe ve bu konuda tavır almaya, mevcut şirk sisteminden ayrışmaya, uzlaşmamaya, Şirk sistemlerine, yönetimlerine itaat etmemeye yönlendiren ayetler de vardır.

Alak 96/19, Kalem 68/8-9, Müzzemmil 73/10 -11, Şuara 26/150-152

Kur’an da bu ayrışmayı bir yandan teşvik edip, yönlendirirken, bir yandan da yaşanan bu ayrışmayı ayetlerinde zikrederek, kıyamete kadar gelecek tüm insanlığa örnek olarak sunuyordu.  Kâfirun 109/1-6,      Necm 53/29  

Zamanla Kur'an'dan ve Rasulün Kur'ani sünnetinden uzaklaştıkça, sünnet ve hadis adı altında uydurulmuş tarihsel birikimin kirlilikleri içinde hakikatten çok uzaklara sürüklenildi. Şirk sistemleri içinde, hak-batıl karışımı zeminlerde görece özgürlük arayışları ile oyalanan konumlara gelindi. Hatta Medine Vesikasının bile hak ile batıl tarafların uzlaşması, konsensüsü ile hazırlandığı iddia edilebildi. Halbuki, Medine Vesikası, iddia edildiği gibi konsensüsle hazırlanmış değildir. Batıl ile ortak yönetim anlamında çoğulcu model de, çoğunlukçu bir sistem de değildir. Allah, peygamberini hak din ve hidayetle göndermiştir ki, müşrikler hoşlanmasalar da, hak dini yeryüzündeki bütün batıl dinlere galip kılsın, üstün kılsın diye. (Tevbe 33) Hak ile batılın uzlaşarak yönetimi birlikte yapmaları anlamında çoğulculuk da, toplumun ancak çoğunluğunun Müslüman olması halinde İslami yönetimin gerçekleşebileceği anlamında çoğunlukçuluk da söz konusu değildir.

Nitekim hak ile batıl arasında bir uzlaşma gerçekleştirerek toplumu birlikte yönetme anlamında çoğulcu bir yönetim Mekke’de çoğunluğu teşkil eden müşriklerce Rasulullah’a(s) teklif edilmiş ve hatta bu yönetimde devlet başkanlığı da kendisine bırakılmıştır. Ama buna rağmen, kabul edilmemiş, her an öldürülme riski altındaki bir avuç mü’min, her şeye rağmen “hak ile batılın uzlaşamayacağını, yaratmanın da emretmenin de Allah’a ait olduğunu, Allah’ın emrinden oluşan şeriata itaat etmek gerektiğini, hükümranlığın göklerde olduğu gibi yeryüzünde de Allah’a ait olduğunu” söylemeye devamla, İslami yönetimde ısrar etmişlerdir.

Rasulün, Kur'an'ın tevhidi mesajını yaymak için hem geleneksel atalar dinine, hem de modern cahiliyeye yönelik itiraz ve beraati örnekleyen sünneti terk edildi.

Egemen statükonun sahipleri, şirk sistemi önderleri, Rasulullah(s)'e hak ile batılı karıştırarak Mekke devletini birlikte yönetmeyi, çoğulcu bir modelle yönetmeyi teklif ettiler. Rasulullah(s) geleneksel atalar dini hurafelerine karşı çıktığı gibi, o günün modernini teşkil eden, dinlerin sentez edilmesine, uzlaştırılmasına, çoğulculuğun esas alınmasına, vahyi değiştirip kendilerine uydurmasına dair taleplerine de bu teklifleri reddederek karşı çıktı. Bugün ise, Kur'an davetçisi olarak çaba sarf edenlerin bile önemli bir kısmı, sadece geleneksel hurafelere karşı itiraz ve uyarılar ortaya koyarken, haldeki cahiliye toplumuna egemen modern hurafelere karşı sessiz duruyorlar, hatta dolaylı destek veriyorlar.

Aktardığımız bir çok ayetten anlaşılacağı üzere Kur'an, Rasulullah(s)'in yaptıklarından haber vererek bize onun sünnetinin bilgisini ulaştıran bir kaynaktır. Yukarıda alıntıladığımız tüm ayetler ve şağıdaki ayetler Rasulün(s) Kur'an'da zikredilen tartışmasız sünnetinden bilgiler vermekte, ama maalesef sünnet ehli olduğunu söyleyenlerin çok büyük ekseriyeti bu sünnetlerden habersiz ve çok uzakta bir hayatı yaşamaktadırlar. Kur'an'daki sünnete dair birkaç örnek daha vermekle yetinelim:

11.Hud 112 -11.Hud 113 -31.Lukman 13 -6.En'am 153 -3.Al-i İmran 159 -3.Al-i İmran 64

Mesela 48.Fetih 29. ayette zikredilen önemli bir sünnet olan,hayatlarını Allah'a rüku ve secde ettiren, ve Rasulün etrafında kenetlenip kafirlere karşı çetin müminlere karşı merhametli olan mümin şahsiyetlerin birlikte vahdet halinde oluşturdukları Ekin Meselini gerçekleştiren bir pratik bugün nerede? En azından Rasulün bu muhteşem örnekliğini, ilk Kur'an nesliyle oluşturduğu vasat ümmet şahidliğini, sünnetini yerine getirmeye yönelik güçlü nitelikli ve yaygın bir çabadan bahsedilebilir mi?

XV - Kur'an'da Peygambere salât edilmesi, onun incitilmemesi, önüne geçilmemesi,  seslerin onun sesinin üstüne yükseltilememesi emredilir.

33.Ahzab 56 - 33.Ahzab 57 - 49.Hucurat 1 - 49.Hucurat 2 - 49.Hucurat 3 -24.Nur 62 -48.Fetih 10 -

XVI - Allah ile Peygamberlerinin Arası Ayrılmayacak ve Peygamberler Arasında Ayırım Yapılmayacaktır.

 
2.Bakara 285 -4.Nisa 150-151 - 4.Nisa 152 - 3.Al-i İmran 84

Farklı Surelerde geçen ve aynı konuyu işleyen Kur'an ayetlerini yukarıda özetlenen içerikle 16 başlık altında değerlendirerek Rasul'ün(s) Kur'an'daki konumunu ve sünnetini sunma çabası gösteren Mehmet Pamak, konferansının sonunda ise, sonuç mahiyetinde şu değerlendirmeleri yaptı:

- Mütevatiren gelmiş sübutu kat'i Kur'an'ın delaleti kat'i muhkem kısmı ve mütevatir sünnet alanı akidemizin de doğduğu dinin sabitelerini ifade eden mutabakat alanımızı teşkil etmektedir. Kur’an’ın delaleti zanni kısmı ile ahad haber alanı ise, zan taşıdığı için, farklı yorumlara açık olup, hoş görülmesi gereken farklılıklarımızın doğduğu alan olarak değerlendirilmelidir. Dolayısıyla bu farklı yorumlara açık ve zanna dayalı olan alanlardan çıkarılan sonuçların, yapılan yorumların mutlaklaştırılmaması, akideleştirilmemesi, dinleştirilmemesi gerekmektedir. Kitabın anası-"ummul kitap" olarak nitelenen delaleti kat'i kısımdan doğan sabiteler, muhkem naslar alanında ve akide ortak paydasındaki birlik sağlandıktan sonra, yoruma açık, ictihat alanındaki farklılıklarımız zenginlik olarak kalacaktır.

- Sünnet,vahiy değil, ancak vahyin denetimi altındaki Rasulün(s) vahyin denetimi altındaki uygulamasıdır. Yanlış yapıldığında Yüce Allah tarafından düzeltildiği için, Kur’ân’la düzeltilmeyenler Allah’ın dolaylı onayını da almış sayılır. Terim olarak sünnet, söz, fiil ve takrirleri ile Hz. Peygamber'in İslam'ı yaşayarak yorumlaması demektir. Bu anlamda sünnet, hadisten daha kapsamlıdır. Nitekim "Size iki şey bırakıyorum. Onlara sıkı sarıldığınız sürece yolunuzu şaşırmazsınız: Allah'ın kitabı ve Rasülü'nün sünneti.." hadisinde bu anlam açıkça görülmektedir.  Hz. Peygamber’i yalnızca bir posta taşıyan kurye konumuna indiren ve sünnete inanmayanların bakış açıları tamamen asılsızdır ve saçmalıktan ibarettir. Hz. Peygamber yalnızca Kur’an’ı insanlığa ulaştıran bir elçi değildir. O, aynı zamanda "muallim-i şeriat" (şeriat öğretmeni) ve "müzekkin nüfus", yani nefisleri arındırandır.

"Allah© tarafından bizlere Kur’an vasıtasıyla bahşedilen din, akıdenin esaslarını ve hayat için sadece belli temel ilkeleri koymuştur. Bu yüzden ayrıntılı izahları içermez. Ayrıntılarla ilgili olarak ümmetin kapsamlı bir şekilde eğitimi tümüyle Kur’an öğretmeni olan Hz. Peygamber’in şahsına bırakılmıştır. İslam’ın tüm yapısı Peygamber’in sünneti aracılığıyla bina edilmiş ve tamamlanmıştır. Örneğin namaz, oruç, hac, zekât ve diğer farzlar ve dinî pratiklerle ilgili temel emirler hiç şüphesiz Kur’an tarafından konulmuştur. Fakat bahsedilen bu konularla ilgili detaylar Kur’an’da yer almaz; hatta öyle ki namaz için son derece önemli olan namaz vakitleri ve sayısı, her namazdaki rekâtların sayıları gibi hususların detaylarından dahi bahsetmez. Aynı durum diğer ibadetler, emir ve kurallar için de geçerlidir.

Örneğin Kur’an hırsızlığın cezası olarak el kesmeyi emretmiştir. Ama hırsızlığın tanımının ne olduğunu veya elin hangi noktadan itibaren kesilmesi gerektiği gibi hususların detaylarını açıklamak Hz. Peygamber’e bırakılmıştır. Bu sebeple mütevatir sünnetin de Kur’an kadar bizim üzerimizde bağlayıcılığı vardır. Allah bizler için elçisini Kur’an’da hiçbir şeyin muğlâk kalmamasını sağlamak amacıyla görevlendirmiştir. Ancak bizatihi belirleyici konumda olan ve sünneti de belirleyen ve yönlendiren Kur'an'dır. Din ile ilgili bütün belirlemelerin kaynağı, Rabbimizin Hz. Muhammed'e vahyettiği ve günümüze mütevatir bir yolla gelen korunmuş olan Kur'an-ı Kerim'dir. Sünnet dahil hiç bir rivayet ve hüküm, Kur'an nasslarının üstünde yeni bir ilke ve yeni bir görüş getiremez. O halde sünnet konusunun içeriğini belirlerken öncelikle başvuracağımız ve hükümleriyle kayıtlı kalacağımız asıl ve temel kaynak kitabımız olan Kur'an'dır.

Sünnet konusunda bize bilgi veren kaynaklar olarak kuran-ı kerim ile mütevatir sünnetlerin sübutu konusunda bugüne kadar ciddi bir problem söz konusu olmamıştır. Ancak hadislerin sübutu konusunda ise aynı şeyleri söylemek mümkün değildir. Zira bugün kaynaklarımızda yazıya geçirilmiş bulunan binlerce rivayet, ne kuran-ı kerim gibi, nede mütevatir sünnetler gibi bize tevatüren, yani nesilden nesile kitlesel rivayet yoluyla nakledilmiş değildir. Tam aksine, herkesin bildiği gibi bu hadislerin muhafazası ve daha sonraki nesillere intikal ettirilmesi ferdi çabalarla olmuştur. Bu yüzdendir ki, bu hadislere, hadis ilminin terminolojisiyle “ahad” adı verilmiş ve bu suretle bunların tek tek ravilerin naklettikleri birer rivayet olduğuna dikkat çekilmiştir.

Durum bu olduğu halde, on dört asırlık geçmişimiz boyunca genellikle sünnet konusunda ağırlık “ahad” olan hadislere verilmiş, mütevatir sünnetlere, hele hele kuran-ı kerime bu amaçla başvurmak nadiren düşünülmüştür. Bu durum tabii bir sonucu olarak da hemen tamamı ahad olan hadisler, sünnet konusunda, hatta daha genel bir ifadeyle İslam anlayışımızın belirlenmesinde en az kuran-ı kerim kadar, zaman zaman ve belli konularda ondan da fazla etkili olmuştur.

Bugünkü ahvalde, Sahihlerde yer alan bütün rivayetlerin senet ve zincir bakımından "sahih" olduklarını kabul etsek bile, metin tahkiki ve tahlili yönünden bir inceleme yapmak da bizim sorumluluğumuzdur. Hadis olduğu iddia edilen bu rivayetlerin, ahlakı Kur’an ahlakı olan Rasulullah'a(s) ait olup olmadığının anlaşılabilmesi için Kur’an’a arzı şarttır. Çünkü Rasul'ün sünnetinin birinci kaynağı ve Rasulün neyi yapıp yapamayacağının, neyi söyleyip söylemeyeceğinin ve Rasulün de "kitap nedir iman nedir bilmezken" dinini, imanını kendisinden öğrendiği Kitap, dinin temel ölçü ve hudutlarını belirleyen temel kaynak Kur'an'dır.

Rasulullah(s)'in şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir.“Benden size gelen şeyi Allah’ın Kitabına arzedin. O’na uygunsa ben söylemişimdir. Şayet ona uygun değilse ben söylememişimdir.”(Ebû Yûsuf, s. 24. 25 ) Rasulün bu sözünün doğruluğunu tasdik eden bir çok ayet vardır. (Ben sadece bana vahyedilene uyarım. Kur'an'ı kendiliğimden değiştirmem benim için olacak şey değildirBen, bana vahyolunandan başkasına uymam. Çünkü Rabbime isyan edersem elbette büyük günün azabından korkarım).

Hadislerin sıhhatini tespit ederken onları Kur’an’a arz edenlerin başında Hz. Aişe gelmektedir. Sık sık başvurduğu bu yöntem sayesinde o, birçok rivayetteki ravi yanılgılarını tespit etmiş, Kur’an ayetleriyle karşılaştırmak suretiyle eksiklikleri düzeltmiştir. Birkaç örnek vermek gerekirse;

Ebu Hureyre’nin ortaya attığı belirtilen “Ailesinin ağlaması sebebiyle ölünün azap göreceği” rivayeti Hz. Aişe’ye sorulduğunda, o Necm Sûresi 39. ayetinin "53.39 - Şüphesiz insana kendi emeğinden başkası yoktur" hükmünü hatırlatmış ve bu rivayeti kesin olarak reddetmiştir.

İbn Abbas’ın dile getirdiği bildirilen “Allah Rasulü’nün Yüce Allah’ı gördüğü” yönündeki rivayet yine Hz. Aişe’ye sorulduğunda, En’am Sûresi 103. ayetin "6.103 - Gözler O'nu idrak edemez; O ise bütün gözleri idrak eder. O, latif olandır, haberdar olandır." hükmünü hatırlatarak söz konusu haberi de reddetmiştir.

Hz. Ömer (ra)’in, Fatıma bnt. Kays’ın eşinden boşandığında Allah Rasulü’nün kendisine mesken ve nafaka hakkı uygun görmediği yönündeki rivayetine “Biz unutup unutmadığımı bilmediğimiz bir kadının sözüyle Allah’ın Kitabını terk edemeyiz.”(İbn Hacer, Feth, IX, 596,603; Çakın, a.g.m, s.243-245; Krş. Keleş, Arz, 24.) cevabını vermesi önemlidir.

Rivayetlerin yaşanan ve yaşayan sünnete arzı konusuna gelince:

Ebu Hureyre’nin hadis olarak rivayet ettiği aktarılan “Cünüp olarak sabahlayan oruç tutmasın” haberi Hz. Aişe ve Ümmü Seleme’ye iletildiğinde, her ikisi de bunu yalanlamış ve Hz. Peygamber’in cünüp olarak sabahlasa da orucunu tuttuğunu söylemişlerdir. Kaynaklara göre, Ebu Hureyre bu yalanlama karşısında “Onlar bu konuyu daha iyi bilir” demekle yetinmiştir.

Hz. Aişe ve Hz. Ömer'in öncülüğünü yaptıkları; Hadis olduğu iddia edilen rivayetleri Kur'an'a arz yöntemi konusunda en son İmam Ebu Hanife’nin ortaya koyduğu usûl bu konuda anlamlı ve yeterlidir. Bu bağlamda yapılan araştırma sonucunda, Kur’an’a, Rasulün sünnetinin bütünlüğüne, Risalet misyonuna, ahlakına, akla ve mantığa, kevni ayetlere, tarihi gerçeklere uygun olduğu tespit edilirse, yine kesin olmamakla beraber Resule ait olduğu galip zannına, kanaatine ulaşılırsa, onunla amel edilir. Ancak gaybla ilgili rivayetler Kur’an’da yer almadıkça doğru olduğu iddia edilemez. Zan alanı olan bu alandaki haberler üzerine akıde bina edilemez. Resulden geldiği iddia edilen rivayetlerin tahkike tabi tutulması, bu bağlamda hadis usulü gereğince Kur’an’a arz edilmesi suretiyle metin tahkiki ve tahlili yapılması, şüphesiz ki, Rasulü(s) denetleme amaçlı olmayıp, Rasul'e nispet edilerek gelen haberlerin doğruluğunu ve Rasule ait olup olmadığını tespit amaçlıdır. Ve bu çaba, ilmi birikimi olan her mü’min üzerinde büyük sorumluluktur. Senet yönünden sağlam olduğu gibi metin (anlam) yönünden de Kur’ana uygun olan hadis ve siyer rivayetleri, bizlerin Kur’anı ve mütevatir sünneti daha iyi anlamız için çok önemli ve vazgeçilmez yardımcı kaynak işlevi görecek ve bu çalışmalar İslam’ı daha iyi anlamamıza vesile olacaktır.

Kur’an’da Hz. İsa’nın vefatı bu şekilde apaçık ifadelerle bildirildiği halde, Ehl-i Kitab’ın muharref kültürünün hadis uydurmacılığı yoluyla Müslümanlar arasında yaygınlaştırılmasıyla, Hz. İsa’nın ölmediği ve kıyamet öncesi yeniden yeryüzüne gönderileceği inançları ortaya çıkmış ve yerleşik hale gelmiştir. Müslümanların bu konudaki inançlarını Kur’an’ın apaçık beyanları yerine, önemli ölçüde kaynağı muharref kültürlere dayanan rivayetler oluşturur olmuştur.

Yine Kur’an’da Rabbimiz, “(Allah) gökleri ve yeri yoktan var edendir. Size kendinizden çiftler, hayvanlardan çiftler yaratıştır. Bu (düzen içi)nde sizi üretiyor. Zatına benzer hiçbir şey yoktur. O işitendir, görendir.” (Şûra 11) buyurduğu halde, sahih bilinen kaynaklarda yer alan bir rivayette, “Sizden biri kardeşiyle kavga edince yüze vurmaktan sakınsın. Zira Allah Adem’i kendi suretinde yaratmıştır”iddiasına yer verilebilmiştir. Bu rivayetin, muharref Tvrat’ın Tekvin bölümü 1. Bap 26-27’de yer alan şu ifadelerle benzerliği ise dikkat çekicidir: “Ve Tanrı dedi ki: Suretimizde, benzeyişimize göre insan yapalım… Ve Tanrı insanı kendi suretinde yarattı, onu Tanrı’nın suretinde yarattı…”

Görüldüğü üzere ortada apaçık Kur’ani beyanların bulunduğu konularda bile, bu Kur’ani beyanlar yerine konuyla ilgili hadis rivayetleri temel belirleyici kılınmış ve Kur’an’ın apaçık beyanları hadis rivayetleri yönünde tevile tâbi tutulmuştur. İlk dönemde yapıldığı gibi hadis rivayetleri Kur’an’a arz edileceği yerde, tam tersine Kur’an ayetleri hadislere arz edilerek tevile tâbi tutulmuştur. Oysa doğrusu, Kur’ani beyanların hadis rivayetlerine göre tevili değil, hadis rivayetlerinin Kur’an’a arzı ve Kur’an’la sağlamasının yapılmasıdır.

-Hadis konusuna yaklaşımda ifrat ve tefritten oluşan iki uç oluşmuştur. Birincisi "Sahih hadisler"in toplandığı (Buhari ve Müslim vb.) kitapları Kur'an gibi korunmuş sayan ve bu kitaplarda yer alan bütün nakilleri Kur'an ayetleri gibi kendilerine teslim olunması gereken naslar olarak kabul eden anlayış olup tefrit ucunu oluşturmaktadır. Bu uçtakiler kadar yaygın olmasa da, onlara tepkiyle ortaya çıkan bir tefrit ucu söz konusudur ki, bu uç da, neredeyse bütün hadis külliyatını reddeden ve Kur'an'ı ilk inşa ettiği hayattan kopuk teorik bir Kitap olarak okuyan, sadece Kur'an mealiyle yetinen mealci bir anlayış ortaya çıkmıştır. Ancak bu tefrit ucu hem sayı bakımından azdır, hem de bugün artık ifratı oluşturan birinci uçtakiler kadar etkin değildir. Bir de bizlerin de içinde yer aldığımız vasatta duranlar, Kur'an ve mütevatir sünneti belirleyici kılıp, ahad haber alanında yer alan rivayetleri de Ebu Hanife'nin usulüyle değerlendirip vahye uygun olanların Resule (s) ait olduğu kanaatine ulaştıktan sonra o rivayete Kur'an gibi itaat edenler vardır. Ancak birinci ifrat ucunda yer alan ve zan taşıyan ahad haber alanındaki tüm nakilleri toptan Kur'an seviyesine yükselten çoğunluk, bizim gibi mutedil olanları da "hadis ve sünnet inkârcısı" olarak yaftalamak gibi büyük bir iftirayı, haksızlığı ve adaletsizliği yaptıkları için, tefrit ucunda yer alanların sayısı olduğundan fazla gösterilmiş olmaktadır.

 –Din kuralları koyan vahiy Kur’an’da toplanmıştır. Ancak, Kur’an dışında, Allah ve Rasulü arasında (din vazetme anlamında olmayan) bir ilişki söz konusu olabilir. Resulullah (s) ile Allah arasındaki Kur’an vahyi dışındaki bu muhtemel ilişkinin bizi bağlayıcılığı ise, ancak bilahare Kur’an’a yansıyarak olur. Yahut da Rasulün bir ictihadı ya da uygulaması haline dönüşerek bize ulaşırsa bizi bağlayıcı hale gelir. Bunda dahi, arkasında zanna dayalı böyle bir iddia (yani Allah'ın Kur'an dışı ilhamla yönlendirmesi) olduğu için değil, sadece Resulün din konusundaki bir ictihat ve uygulaması olduğu için ve Kur’an gereğince bağlayıcılığı vardır. Raslullah’ın bütün yapıp ettiklerinin vahiy olduğunu (vahy-i gayri metluv) iddia etmek, hem Kur’an’a aykırı, hem Allah’ın din konusundaki ve gayb haberleriyle ilgili vahyi Kur’an’da toplanmışken, bunların bir kısmının Rasulullah tarafından Kur’an’a koydurulmayıp gizlendiği, ya da sadece birkaç kişiye söylendiği gibi bir bühtan olur ki, bu risalet görevinin tam anlamıyla yerine getirilmediğini iddia etmek anlamına gelir. Diğer taraftan, Resulün kimi uygulamalarını bilahare eleştirip düzelten Kur’an ayetleri dikkate alındığında, Allah’ın önce Peygamberi (s) yönlendirip böyle yaptırdığı, daha sonra da uyarıp neden böyle yaptın diye eleştirdiği iddia edilmiş olur ki bu büyük çelişki olur. Ayrıca böyle bir iddia Resulü (s), bütün inisiyatif ve iradesini yok ederek, tamamen Allah tarafından yönlendirilen bir robot konumuna indirger ki, böyle bir Resulün bizim için güzel örneklik oluşturması tartışılır hale gelir.

Diğer taraftan, bir rivayette yer alan ve Rasule(s) ait olduğu ifade edilen söz ya da amelin arkasında velev ki Allah'ın ona yönelik ilhamı bulunsun, Allah© tarafından korunmuş Kur'an'da yer almadıkça bu ilahi ilişki ve yönlendirmeden emin olamayız. Ancak aktarılan söz ya da amel Kur'an'a uygunsa Rasule(s) ait olduğu galip zannıyla onunla amel edersek inşallah Resule itaatin ecrini alırız. Bir de şu husus önemlidir; "gayr-i metluv" anlayışına sahip olanlara sormalıyız, arkasında "gayri metluv vahiy" ya da "ilham" olmadıkça Rasulün(s) Kur'an hükümlerinden hareketle yaptığı ictihadına, tavsiyelerine, emirlerine itaat etmeyecek misiniz? Halbuki, emin olmadığımız zanlarla arkasında "vahy-i gayri metluv" ya da "ilham" olduğunu iddia ederek değil, sadece Rasul(s) yaptığı ve söylediği için onun din konusunda yaptıklarını yapmalı, emirlerine itaat etmeli değil miyiz? O halde, gaybı taşlayarak Resulün (s) yapıp ettiklerinin arkasında zanna dayalı ilahi yönlendirmeler aramak yerine, "Allah'a ve Resulüne itaat edin" ilahi emri gereğince, arkasında Kur'an dışı ilave bir vahiy aramadan, sadece Resulullah (s) yaptığı ve söylediği için ona itaat etmenin Kur'an'a itaat gibi farz olduğunun bilinciyle hareket etmeliyiz.

Bu bağlamda bir örnek verecek olursak, mesela namazın rükün ve rekatlarının belirlenmesinde üç rivayet söz konusu edilmekte ya da üç ayrı dayanak ortaya konmaktadır. Birinci olarak, bu konuda Cebrail'in(as) gelip Rasulullah' (s) öğrettiği, ikinci olarak Hz. İbrahim'in (as) sünnetinin devam ettirildiği, üçüncü olarak da, Rasulullah'ın(s) Kur'an'daki ayetlerden hareketle kendisinin ictihad ettiği ifade edilmektedir. Hiç kimse arka plandaki gerçek mesnedi kesin olarak bilemeyeceğine göre, gaybı taşlayıp arkasında ne olduğunu aramak ve zanna dayanarak bir takım yakıştırmalar yapmak yerine, tartışılmaz olana teslim olmak, yani Rasulullah'tan bize yaşanarak mütevatiren ulaşmış olmasını esas almak ve sadece Rasulullah böyle yaptığı için ona itaat etmek en doğru tutum olacaktır.

- Zan alanında akaid oluşturulamaz, bu sebeple Ahad haberler akaidde delil olamaz. Maalesef Kur'an'ın mehcur bırakıldığı yüzyıllara sari bozulma sürecinde zanni çıkarımlar akaidde delil kabul edildiği için, mezhep akaidleri oluşmuştur.Kur’an’da yer almayan, ve iman esası da sayılmaması gereken konular akaidin temel konuları haline getirilmiştir. Mehdi ve Mesih inancı gibi Kur’an’da olmayan nice konular ve İsrailiyattan nice hurafeler inanç esası kabul edildi.Halbuki akaidde mezhep olmaz, olmamalıdır. Ancak Ahmet Kalkan kardeşimizin ifadesiyle; Akaid kitapları, farklı bakış açısına sahip olanlara reddiye tarzında antitez görüşlerle, farklı mezheplerin görüşlerini çürütme amaçlı ifadelerle, gereksiz tartışma ve konularla doludur. Şia akaidi, Mu’tezile akaidi, Ehl-i Sünnet akaidi, Mâturidi akaidi, Eş’arî akaidi… Peki, nerede Kur’an Akaidi, Nerede Allah’ın istediği Akaid?

Hâlbuki iman ilkeleri mutlak hakikate, yani vahye dayanmalıdır. Yorumlar, ictihadî, beşerî ve zannî doğrular akaidde ümmeti bağlamaz ve delil olmaz. Yorumlara tüm Müslümanların katılması beklenmemeli, bu yorumlara uymadığı gerekçesiyle mü’minler tekfir edilmemelidir. Âlimlerin Kur’an’a uygun yorumlarını doğru kabul etmek başka, o yorumlardan yola çıkarak farklı tevil ve yorumlara sahip olanları tekfir etmek daha başkadır.

-Kur’an dışı akaid ve ölçüleri bırakıp ilme’l yakin olana ittiba ettiğimizde, Kur’an’ın muhkem ayetlerini esas aldığımızda ulaşacağımız yoruma açık olmayan kimliksel birlik, tevhid ortak paydasında, sabiteler planında bütünleşme kendiliğinden yaşanacaktır. Vahdet gerçek anlamıyla mümkün hale gelecektir. Kur’an’ın delaleti kati alanıyla, yaşanarak intikal eden mütevatir sünnet mutabakat alanımızı oluşturmak durumundadır ve bu alanda farklılığa müsamaha edilmemesi gerekmektedir. Bizi kardeş yapan akidemiz de bu alanda teşekkül etmektedir.

- O halde tüm mü’minler, "ortak mütevatir " diyebileceğimiz bir hat çizmeli ve bu hattın üzerinde yer alan ve her müminin mütevatir kabul ettiği Kur'an ve milyonlarca Müslüman tarafından yaşanarak aktarılan mütevatir sünnetin belirlediği dinin sabitelerinde ve akıdesinde mutabakat temin ederek tevhid merkezli bir vahdeti hedeflemeli, bu ortak mütevatir hattının altında kalıp zan içeren ve ağırlıkla ahad haberleri kapsayan alandaki farklılıklarımızı da hoş görüp zenginlik olarak telakki etmeliyiz. Ümmet olmak da, vahdeti temin etmek de ancak böyle mümkündür.