İnsanlar aşağı-yukarı yürüyor, kitapçılara giriyor, kahve yudumluyor, bir yerlere yetişmeye çalışıyor. Herkesin yapacak bir şeyi var, hayatın hızlı ritmi ile yol alıyorlar İstiklal Caddesi'nde. Bir onların yapacak bir şeyi yok. O yüzden sessiz bir dekor gibi her akşam sıralanıyorlar cadde boyunca. Çoğu zaman bir mağazanın köşesinde kendi kabuklarına çekilip oturdukları için, aşağılara bakmadığımız için görmüyoruz onları. 
 
Onlar sayıları her geçen gün artan Beyoğlu'nun evsiz kadınları. Her birinin hikâyesi farklı. Kimini eşi terk etmiş kimi de ailesinin yanından yıllar önce ayrılıp geldiği İstanbul'da kendini sokakta bulmuş. İnsanlara güven duymuyorlar. Hikâyelerini anlatıp başkalarının yorumlarına açık hale getirmekten ısrarla kaçınıyorlar. İnsanlardan bir şey istemeyecek kadar gururlular. Kalacak bir mekân, karınlarını doyuracak bir kap yemek hayattaki tek beklentileri. Beyoğlu'nun evsiz kadınlarının çaresizliği, bir başınalığı aslında Türkiye'deki evsiz kadınların durumunu ortaya koyuyor. İstiklal Caddesi'ni evi belleyen, sokaklarda yaşam mücadelesi veren ve bizim çoğu kez görmezden geldiğimiz bu kadınları biraz yakından tanıyalım istedik. Kimine ismini sorduğumuzda "benim adım hiç kimse" cevabını aldık, kimi bir iş bulursa kendine ait bir oda tutacağını anlattı bize. Kimi de hayatta bir şey beklemenin kendisi için ne kadar lüks olduğundan dem vurdu.

Beyoğlu'nun evsiz kadınları; Gök çatı, yer yatak

Barınacak bir eve sahip olmamak, sokakta bir başına mücadele etmek kimse için kolay değil. Hele söz konusu olan bir kadınsa tehlikeler daha da bir artıyor. Çetin sokak şartları kadının naif dünyasını değiştiriyor. Başka çaresi olmadığı için sokaklarda yaşayan kadınlar zorluklara 'kadınsı' yapılarıyla değil, naifliklerini içlerine hapsederek dayanıyorlar. Bundan olsa gerek sokakta yaşamaya başladıktan sonra kadınlar erkeksileşmeleri. Giyimlerinden oturup kalkmalarına kadar yansıyor bu hal. Esasında, banklarda yatan, sur içini kendine mesken tutan erkeklere aşinaydık ama evsiz kadınların bu kadar çok olduğunu hiçbirimiz tahmin edemezdik. İstanbul'un en hareketli mekanlarından, İstiklal Caddesi evsiz kadınlarla dolu. Sessiz bir şekilde kaderlerine razı olmuş, bir köşeye çömelmiş yaşamaya çalışıyorlar. Dilenci muamelesi görmekten hoşlanmıyor, ellerine tutuşturulan parayı çoğu zaman mahcup olarak alıyorlar. Türkiye'nin bir çıkmazının İstiklal'e yansıyan küçük bir kesimi Beyoğlu'nun evsiz kadınları.

Buz gibi bir havada, bir akşamüstü daha İstiklal Caddesi'nden adım atar atmaz rastladık ona. Uzun boyu, zayıf vücudu ile büzülmüş, kepenklerini indiren bir mağazanın önünde diz çökmüştü. Önüne bir şapka koymuş, belki gelen geçen sessizliğine bürünmüş bu kadına iki kuruş atmak ister diye. Dilenci olmadığı her halinden belli. Biraz çekinerek, biraz utanarak soruyoruz adını "Benim adım hiç kimse!" diyor. Gözleri ile hapsediyor bizi kendine, düzgün bir Türkçe ile konuşuyor. Kurduğu cümleler, gururlu bakışları ona herhangi biri muamelesini yapmamızı engelliyor. "Sokakta yatıyorum demiyorum." diyor. "Benim evim burası." diyerek caddeyi gösteriyor. Tekrar ısrarla altını çiziyor: "Sokakta yatıyorum demiyorum. Belediyenin bana sağladığı yerde, caddede yatıyorum." Hayat hikâyesini paylaşmakta oldukça ketum. "Benim anlatacak hiçbir şeyim yok." diyor.

Evsiz olmak onu da, diğerlerini de hayatı herkesin bakışları altında yaşamaya mahkûm etmiş. Biraz da bundan olsa gerek hayat hikâyelerini anlatmamakta bu denli direnmeleri, kendilerine özel olanı saklama istekleri. Zar zor kendilerine dair birkaç cümle ile aktarıyorlar durumlarını. Yoksulluğun getirdiği çaresizlik gururlarından bir şey eksiltmemiş. Arabesk cümleler ile hayat hikâyelerini anlatıp ellerine sıkıştırılacak iki kuruş paraya tenezzül etmiyorlar. Tıpkı 35 yaşındaki evsiz Sabire gibi. Bir gece vakti elinde bir bardak çay ile ısınmaya çalışırken rastlamıştık ona. Yanına gidip soru soracak cesareti bulamadığımız bir akşamdı. Gözlerini bir noktaya dikmiş, başka bir dünyaya dalmıştı. Fakat Sabire ile konuşmak için tek seçenek o akşam konuşmak değildi. Ne de olsa onun evi İstiklal Caddesi'ydi, başka bir akşam da hikâyesine konuk olabilirdik. Tam böyle düşünürken İstiklal Caddesi'nin pastanelerinden birinde oturmuş kahve içerken çıkageldi Sabire. Çekingen bakışlar ile camın arkasından içeri bakıyordu. Kısacık boyuna, incecik vücuduna inat giydiği kalın, kocaman bir hırkası, çekingen bakışlar ile giriyor pastaneden içeri. Yiyecek-içecek mi isteyecek diye olayı anlamaya çalışırken cama asılan "Bulaşıkçı aranıyor" ilanı için geldiğini fark ediyoruz. Nedense insan böyle çaresiz insanların iş değil de yiyecek istemek için böyle mekânların kapısını aralayacağını düşünüyor. Kibarca "Biz erkek bulaşıkçı arıyoruz" gerekçesi ile geri çevriliyor. Beklediği bir cevap ile karşılaşmış olsa da üzgün ve mahcup çıkıyor pastaneden dışarı. Peşine takılıyoruz ,hızlı adımlarla ilerleyip bir apartmanın girişinde oturuyor. Amacımızı anlattıktan sonra sohbet etmeye başlıyoruz. Ankara'da yaşayan ailesinin yanından ayrıldıktan sonra İstanbul'a geldiğini, daha önce bulaşıkçılık dahil birçok iş yaptığını anlatıyor. İşini kaybettikten sonra evinin kirasını karşılayamadığı için sokakta yaşamaya başlamış. "Benim hayattan hiçbir beklentim yok." diyor. Kendisine küçük bir oda tutabilmek için iş bulmayı umut ediyor. Mümkün mertebe her kapıyı çalıyor. Fakat her şeyin olabildiğince albenili müşterilere sunulduğu mekânlarda bulaşıkçı olabilmek için bile daha fazlası aranıyor. Sokakları tehlikeli bulmuyor, Beyoğlu'nda farklı mekânları kendisine mesken ediniyor. Tanıdıkları olduğunu ama hiç arkadaşı olmadığını söylüyor. Kendisi gibi sokakları ev belleyenler ile bir iletişimi olmadığını anlatıyor. Onun tek derdi bir iş bulup kendisine kalacak bir yer ayarlayabilmek. Adını söylemekten kaçınmıyor, fotoğrafını istemeye istemeye çektiriyor fakat soyadını söylemek istemiyor.

Sizi tanımıyorum, güvenemem!

Bir akşam namazı vakti cami avlusuna elinde iki valizi ile süzülen 28 yaşındaki genç kız ise ismini dahi söylemekten kaçınıyor. "Ben kimseye güvenmemeyi öğrendim. Size de güvenmiyorum, ismimi söyleyemem." diyor. Kocası tarafından terk edildikten sonra yanına alabildiği iki-üç parça eşyayı doldurduğu valizleri ile 5 aydır sokaklarda yatıyor. Ailesi olmadığını, eşinin tarafından kimseyi tanımadığını söylüyor. Seyyar satıcılık yapan eşi ile Taksim'de tanışmış. Bir gün eşi eve gelmemeye başlayınca evin kirasını ödeyememiş ve kendini sokaklarda bulmuş. Güvendiği insanlardan ummadığı davranışlar görünce kendisini tamamen insanlardan uzak tutmaya karar vermiş. Bir arkadaşının verdiği para ile üç gün bir otelde kaldığını anlatırken bile mutluluk duyuyor. "Uzun zaman sonra banyo yapabildim, sıcak bir ortamda uyuyabildim." diyor. Resmî olarak devam eden evliliğinden umudunu yitirmiş durumda, kar kapıyı çalmadan kalacak sıcak bir mekân bulmak istiyor. Genellikle yatmak için cami avlusunu tercih ediyor. Soğuktan başka şikâyeti yok. Kimsenin kendisine karışmadığını söylüyor.

Elindeki kağıt mendili satmak için uğraşan, yaşı ilerlemiş, konuşmak istediğinde sesi bile çıkmayan elli yaşlarındaki kadın "Benim evim her yer." diyor. Bir-iki kuruş kazanabilmek için kağıt mendil satıyor. Kazandığı parayı karnını doyurmak için kullanıyor. Ne zaman ve nasıl sokaklara mahkûm kaldığını anlatmak istiyor fakat "Anlatacak bir şey yok." diyerek geçiştiriyor.

Onlar için önemli olan hikâyelerinin bilinip başlarından geçen kötü olaylar için yakınmak değil. "Varsa bir imkân, kalacak bir yer ve bir de iş ondan haber ver." der gibi bakıyorlar insana. Beyoğlu Belediyesi'nin evsizlerin barınabilmesi için herhangi bir çalışması yok. İhtiyaç sahipleri için Semt Konakları olarak hizmet veren alanlarda herkes gibi onlar da yemek yiyebiliyor, temizlenip doktora muayene olup ihtiyaç duydukları eşyaları alabiliyorlar. Fakat konaklamaları için herhangi bir imkân sunulmuyor. Elbette bu tablo sadece Beyoğlu'nda yaşanmıyor. Bir otogar mescidinde kendisine verilen bir battaniyeye sarılan, boş bir inşaatı kendine ev bellemiş kadınlara da rastlamak mümkün. Ekonomik zorluklar ve geçimsizlik nedeniyle bir çok kadın evsiz duruma düşüyor. Fakat kamuoyu oluşturacak güçleri olmayan evsizlerle ilgili herhangi bir program da yapılmış değil. Hızla süren hayatın içerisinde hep bir yerlere, bir şeylere yetişme telaşı ile çoğu zaman fark etmeden geçiyoruz yanlarından.

(Kaynak: Zaman)