Ermenistan işgali altındaki Dağlık Karabağ bölgesi bundan 16 yıl önce tarihin en vahşi katliamlarından birine sahne oldu. Rusların desteği ile Azerilere karşı saldırılar düzenleyen Ermeni çeteleri, 25 Şubat 1992’de stratejik bir öneme sahip Hocalı Köyüne baskın düzenledi ve korkunç bir katliama imza attı.  
 
Bundan tam 16 yıl önce, Azerbaycan toprakları dünya tarihinin en korkunç katliamlarından birine sahne oldu. 25 Şubat 1992’de Azerbaycan’ın Dağlık Karabağ bölgesindeki Hocalı kentinde çok sayıda Azeri sivil, Ermenistanlı çeteciler tarafından öldürüldü.

KATLİAMA GİDEN SÜREÇ

İnanılmaz katliama giden süreç 1991’de başladı. Azerbaycan Parlamentosu’nun Dağlık Karabağ’ın özerk bölge statüsünü ilga etmesine karşılık Dağlık Karabağ Parlamentosu bir referandum düzenleyerek cevap vermişti. Çoğunluğu Ermenilerin oluşturduğu bölgede referandum sonucunda Dağlık Karabağ Parlamentosu bağımsızlığını ilan etti.

Bölgede oluşan gergin ortamı özellikle Ruslar körüklemişti. Ermeni gönüllülerden oluşan silahlı grupların Karabağ’a yerleştirilmesinin ardından Gorbaçov, 25 Temmuz 1990’da yayımladığı bir kanun ile Sovyet Sosyalist Cumhuriyet kanunları dahilinde olmayan silahlı grupların kurulmasını yasakladı ve kanunsuz olarak saklanan silahlara el konulmasını sağladı. Bu kanunla birlikte Azerbaycan’ın bütün bölgelerinde av silahları da dahil olmak üzere silahlar toplandı, Dağlık Karabağ’da ise bu görev Rus askerleri tarafından yerine getirildi. Böylece Azeri halk muhtemel saldırılara karşı savunmasız hale getirildi.

TARİHİN KANLI BİR

SAYFASI: 25-26 ŞUBAT

1990 yılının Ağustos ve Eylül aylarında Ermeniler saldırılarını doğrudan Azerilere yöneltmeye başladı. Otobüs baskınları, yol kesme gibi saldırılar sebebiyle 1990 yılı başlarında yaklaşık 186 bin Azeri, Ermenistan’dan Azerbaycan’a gitmeye zorlandı.

Rusların kışkırtmasıyla devam eden süreç 25 Şubat 1992’de çok farklı bir şekle büründü ve dünya görülmemiş bir vahşetle karşı karşıya kaldı. Rus askerlerinin desteğiyle 25-26 Şubat 1992’de Hocalı’ya ulaşan Ermeni kuvvetleri resmi rakamlara göre 613, gerçekte ise 1300 Azeri’yi katletti. Bunların 106’sı kadın ve 83’ü çocuktu. 10 bin nüfuslu Hocalı’da, olaylar sırasında 3 bin kişi bulunuyordu. Olaylar sonucunda 700’den fazla çocuk anne ya da babasını kaybetti, yaralılar sayısı ise binin üzerindeydi. Katliamdan toplam 487 kişi ağır yaralı olarak kurtuldu. 1275 kişi ise rehin alındı ve 150 kişi ise kayboldu. Cesetler üzerinde yapılan incelemelerde cesetlerin birçoğunun yakıldığı, gözlerinin oyulduğu, kulakları, burunları ve kafaları ile vücutlarının çeşitli uzuvlarının kesildiği görülmüştür. Aynı vahşetten hamile kadınlar ve çocuklar bile nasibini almıştır.

GAZETECİ GÖZÜYLE KATLİAM

Katliama tanık olan bir gazeteci, yaşananları şu şekilde aktarıyor: “Dağlık Karabağ’ın Hocalı kentinin düşüşünü bir gün boyunca yaşadım. Görüntülerle belgeledim ve video çekimleriyle bir günde 1.300 Azerbaycan Türkünün Ermeni çetecilerce öldürülüşünü bütün dünyaya duyurdum. Hocalı katliamı anlatılamaz bir vahşetti. Ermeni bıçaklarından, kurşunlarından kurtulmayı başaranlar; kadınlar, çocuklar, ihtiyarlar karlı dağlarda tipi altında Agdam’a gelmeyi başardıklarında çoğunun ayakları donmuştu. Bazılarının ayakları ise kangrenden dolayı kesilmişti.”

KATLİAMDA

RUS PARMAĞI

Rusya olaylarla ilgisinin olmadığını iddia etse de, Azeri kaynakları ve Memorial Human Rights Center, Human Rights Watch ve diğer bazı uluslararası insan hakları kuruluşlarının bildirdiklerine göre katliam, Rus 366. Motorize Alayı’ın desteğindeki Ermeni silahlı kuvvetleri tarafından gerçekleştirildi.

NEDEN HOCALI?

Yukarı Karabağ bölgesinin en önemli tepelerinden birisinde olan Hocalı köyü stratejik olarak Ermenistan Silahlı Kuvvetleri için askeri bir hedef niteliğinde idi. Hocalı, Hankendi’nden 10 km uzaklıkta güneydoğusundadır. Ayrıca Karabağ’daki tek havaalanı Hocalı’dadır. Ermeniler bu köyü işgal ederek bütün bölge halkına bir mesaj vermek istedi. Hocalı işgal edilerek ve neredeyse tamamen yok edilerek bölgedeki çözülme hızlandırılmış oldu. Ermeniler bu hamleyle aynı zamanda önemli bir stratejik mekanı da işgal ederek askeri açıdan önemli bir başarı elde etti. Ancak insanlık adına tarihin en acımasız soykırımı gerçekleştirildi. Diğer taraftan Ermeniler için bu soykırım kendilerinin iddia ettiği 1915 yılında yaşananların bir öcü niteliği de taşıyordu.

Bosna, Filistin ve daha birçok İsâm coğrafyasında yaşananlardan aşina olduğumuz gibi Batı dünyası Hocalı katliamına da seyrici kaldı. BM ve Batılı devletler, Ermenilerin yaptığı katliamlara ve işgal hareketlerine ciddi bir tepki göstermediler. (Vakit)