"Kur'an, hükümleriyle amel etmek maksadıyla okunmalı"

Ahmed Kalkan: Ya vahiyle konuşmalı ya da vahye kulak vermeli. “İşittik, itaat ettik” teslimiyeti ile okumalı vahyi. Anlamları ve kavramları tahrif etmeden okumalı. Te’vilini Allah’a bırakarak okumalı. Muhkemleri esas alarak okumalı. Müteşâbihlere tefekkürle bakmalı. Mezhebî ve meşrebî okumamalı. Kültürel ve âyinsel okumamalı. Nefsin ihtiraslarından uzak kalarak okumalı.

25-03-2012


İslam ve Hayat

Kur'an Nesli Kültür Merkezi'nde Ahmed Kalkan'ın katılımıyla iki haftalık periyodlarlar gerçekleştirilen "Kavram Dersleri" programının bu hafta "Kur'an'ı Ne Maksatla Okumalıyız?" konusu ele alındı.
 
Kur'an'ın fert ve toplum hayatını inşa etmek üzere Rabbimiz tarafından inzal olunan güncel bir kitap olduğunu kaydeden Ahmed Kalkan programda şu sunumu gerçekleştirdi:
 
"Yaşadığımız coğrafya da dâhil, dünya üzerinde en çok okunan kitap Kur’an olmasına rağmen, nedense şuurlu fert ve toplumlar bir türlü oluşamamaktadır. Her geçen gün daha da yoğun bir ilgi odağı haline gelen Kitabımız’ın önemi daha da açığa çıkmasına rağmen, bilinç yoksunluğu devam etmektedir. Aynı zamanda, üzerinde en çok araştırmaların yapıldığı, uzun uzun makalelerin yazıldığı, tezlerin sunulduğu, inceleme kitaplarının yayınlandığı bir konu olmasına rağmen Kur’an ruhu oluşturulamadı.
 
Onun adına harekete geçilip pratikler ortaya koyulmaya çalışılması, yöntem arayışları, çıkış yolları beklentileri neticesiz kalmıştır. İrili ufaklı grup ve oluşumların, kendilerine bir rota bulamadıkları, Kur’an adına varlık göstermeye çalışan dünya Müslümanlarının selâmete ulaşamadıkları görülmektedir.
 
Kur’an’ın en çok ve en hızlı ezberlenen bir kitap oluşu da onun anlaşılmasına yetmemiş, toplumsal hoşnutsuzluğu huzura sevk edecek Kur’ânî bir inkılâp oluşmamıştır. Kur’an kıraatiyle belki bireysel anlamda gözyaşları dökülmüş, bu duygu seliyle yapay bir tatminkârlık oluşturulmaya çalışılmıştır. Ama anlam örgüsü ve tüm hükümlerini tatbik gayreti içinde O Kitab’a yönelmek yerine, sadece Arapça metin üzerinden bireysel bazda haz alınmaya çalışılmış, bununla yetinilmiştir. Kur’an’ın anlatmaya çalıştığı, hedeflediği bireysel ve toplumsal huzura, mutmainliğe ulaşılamamıştır.
 
Kur’an’la doğru konuşan O’nu doğru konuşturan sahih temsilciler oluşturamadığımız için İslâm’ın hedeflediği sonuca ulaşılamamıştır. Suskun bir Kur’an ne sadra şifâ olmuş, ne de toplumlara müdâhale edip yönlendirebilmiştir. Hâlbuki sadece Kur’an’ı konuşturan bireyler, onunla; tanıştırıcı, belirleyici, tanımlayıcı, sonuçlandırıcı bir süreci başlatmış olacaklardır. Tarih boyunca Kur’an’ın susturulması; onun gündemden uzaklaştırılıp hayattan koparılması ile gerçekleştirilmiştir.
 
Bütün bu olumsuzlukların sonucunda, Kur’an’ı rehber edinmeyen toplumlar bilinçsiz, ruhsuz, rotasız, mutsuz, suskun kalmışlar, onları bu hale getiren tâğûtî zihniyetler toplumlarını böyle sürüleştirmişler, kendilerine kul yapmaya çalışmışlardır.
 
Güzîde, erdemli, sâlih, muvahhid, şâhid-şehid… şahsiyetlerin yetişmesi Kur’an’dan gereği gibi faydalanıp hayata doğru bir şekilde geçirilmesiyle mümkün olacaktır.
 
“Allah o kitapla; kendi rızâsını arayanlara kurtuluşa götüren yolları gösterir, izniyle onları (küfür) karanlıklarından (iman) nûruna/aydınlığına çıkarır ve onları dosdoğru bir yola iletir.” (5/Mâide, 16)
 
Kur’an’ı Hangi Maksatla Okumalıyız?
 
Her yapılan işin Allah’ın rızası için ve Allah’ın koyduğu ölçüler dâhilinde yapılması gerektiğini her mü’min bilir/bilmelidir. Kur’an okumak da bir ibâdet olduğundan Kur’an’ın okunup anlaşılarak hayata geçirilmesi de her türlü basit çıkardan uzak ve sadece Allah rızası elde edilme maksadı için olmalıdır.
 
Öncelikle Kur’an şu maksatlarla okunmak için gönderilmedi:
 
1.         Ölülere okunsun diye,
 
2.         Anlamı önemsenmeden hatim indirilsin diye,
 
3.         Anlamını muhâfaza etme gayreti olmaksızın sadece ezberlenip hâfızlık yapılsın diye,
 
4.         Muska yapılıp boyunlara asılsın diye,
 
5.         Falcılık ve kayıp bulma gibi yanlışlıklara âlet olsun diye,
 
6.         Levhalara hat olarak yazılsın veya güzel kılıflar içinde duvarlara asılsın diye,  
 
7.         Güzel sesli hâfız ve kurrâ tarafından farklı makamlarla okunsun diye,
 
8.         Güzel okuma yarışmaları yapılsın diye,
 
9.         Bilgiçlik taslama, meallerden ahkâm kesme ve parçacı yaklaşım olsun diye,
 
10.     Sayfalarına saygı duyulsun, göbekten aşağı tutulmasın diye,
 
11.     Sayfaları duvarlarına asılarak evleri yangından kurtarsın diye, arabaya asılarak trafik kazasını önlesin diye gönderilmemiş ve bu maksatlarla okuma, Allah’ın râzı olacağı gerçek anlamda okuma değildir.   
 
Kur’ân-ı Kerim’in İndiriliş Gayesi
 
1-      İman edilmesi için (3/Âl-i İmrân, 7),
 
2-      Yarınlarını bildirmek için (21/Enbiyâ, 10; 23/Mü’minûn, 71; 43/Zuhruf, 44),
 
3-      Mü’min ve Müslimleri müjdelemek için (17/İsrâ, 9; 16/Nahl, 89),
 
4-      İnzâr etmek, uyarıp korkutmak için (25/Furkan, 1; 6/En’âm, 92; 6/En’âm, 105; 7/A’râf, 2; 14/İbrâhim, 52),
 
5-      Hak ile bâtılı ayırmak için (25/Furkan, 1),
 
6-      İhtilafları sonuçlandırmak için (16/Nahl, 64),
 
7-      Zulmetten nûra çıkarmak için (16/Nahl, 16; 14/İbrâhim, 1),
 
8-      Sırât-ı müstakîme ulaştırmak için (5/Mâide, 16; 14/İbrâhim, 1; 17/İsrâ, 9),
 
9-      Kendisiyle hükmedilmesi için (4/Nisâ, 105),
 
10-  Kendisine tâbi olunup yaşanması için (6/En’âm, 155; 7/A’râf, 3),
 
11-  Allah adına sorumluluk yüklemek için (43/Zuhruf, 44),
 
12-   Mü’minlere velî olması için (7/A’râf, 3),
 
13-  Bireysel ve toplumsal hastalıklara şifa ve onlara rahmet olması için (17/İsrâ, 82),
 
14-  Kesin kanıt olması için (4/Nisâ, 174),
 
15-  Örnek ve ibret alınması için gönderilmiştir (24/Nûr, 34; 12/Yûsuf, 111).
 
Ne Maksatla Okumalıyız?
 
1-      Allah rızası için anlama, yaşama ve tebliğ gayretiyle okuma,
 
2-      Şeytandan ve şeytanî görüş ve düşünüşten Allah’a sığınma, arınma ve Allah’ın adı ile, O’nun izni ve O’nun ismiyle okuma,
 
3-      Sürekli okuma,
 
4-      Gayeli okuma (Hikmetlerini tefekkür ederek ve sorumluluklarımızı idrâk ederek)
 
5-      Bilinçlenmek için,
 
6-      Huşû ile okuma ve gecenin imkânlarından yararlanarak okuma,
 
7-      Bütüncül okuma
 
8-      Âyetler üzerinde düşünmek ve akletmek. Çoğu zaman hazırcılığa alışmış insanımız. İrdelemek, araştırmak, düşünmek için gayret etmek yerine, tembellik yapıyor.
 
9-      Nüzul sırasına göre bireysel okuma faâliyeti,   
 
10-  Nüzul sırasına göre toplu (cemaatle ve aile olarak) okuma faâliyeti (ders halinde),
 
11-  Kavram çalışması (Kur’an Kavramları),    
 
12-  Konu tesbitli Kur’an okuma faâliyeti (Konuları Kur’an’a sorup cevap arama)
 
13-  Kur’an’daki tarihî bakış açısını kazanmak için Kur’an kıssalarını tahlil ve tertip etmek,
 
14-  Sûre bütünlüğündeki uyumu kazandıracak, kalemi de kullandıracak kompozisyonlar hazırlamak, yazı çalışmaları yapmak,
 
15-  Tecvidli, duygulu, tefekkürlü şekilde, anlamını düşünerek Kur’an okumak,
 
16-  Kur’an ile donanmak için âyet ezberlemek,
 
17-  Gece Kur’an okuyuşlarına önem ve öncelik vermek, gece vaktinin güzelliklerinden yararlanmak.
 
18-  Mukayeseli okumak (İmkân nispetinde mevcut bütün mealleri veya tefsirleri toplayarak, karşılaştırmalı olarak hepsinden yararlanma. En azından bazı âyetlerle ilgili araştırma yapmak),
 
19-  Ön yargılarımızdan uzaklaşarak, geleneğin ve modernitenin şâibeli birikimlerinden sıyrılarak okumak. Açık yüreklilikle, saf bir gönülle ve berrak bir zihinle okumak. Câhilî tortulardan arınarak, ön kabullerden kurtularak okumak. Kışkırtmalardan, yanlış yönlendirmelerden kaçarak okumak. Uyanık, diri zamanında okumak. Tertîl üzere tertipli okumak. Hissederek, yaşama kasdıyla okumak. Fikirlerine gerekçe olsun diye, tartışma olsun diye, üstünlük sağlayalım diye, beklentilerine cevap olsun diye okumamak. Bildirmek-açıklamak, ilan etmek için okumak. Önce kendimize sonra başkalarına okumak. Okuyarak yüzleşmek, okuyarak aynîleşmek, okuyarak yola çıkmak…
 
20-  Ya vahiyle konuşmalı ya da vahye kulak vermeli. “İşittik, itaat ettik” teslimiyeti ile okumalı vahyi. Anlamları ve kavramları tahrif etmeden okumalı. Te’vilini Allah’a bırakarak okumalı. Muhkemleri esas alarak okumalı. Müteşâbihlere tefekkürle bakmalı. Mezhebî ve meşrebî okumamalı. Kültürel ve âyinsel okumamalı. Nefsin ihtiraslarından uzak kalarak okumalı. Sorgulamadan, dünyevî sonuç almanın ille de gerekmediğini bilerek okumalı…
 
21-  Akletmek; Hemen her insanın aklı vardır. Sorun, kafada aklın olup olmamasıyla ilgili değil. Sorun aklın kullanılıp kullanılmamasıyla ilgilidir. Aklı doğru kullanma, kılavuzla gerçekleşir. En güzel ve doğru kılavuz ise Kur’an’dır. Akletmenin önündeki engelleri çözmeden aklımızı kullanmaktan bahsedemeyiz. Akletmenin önündeki en önemli engel; geçmişi dikkate alma, gelecek kaygıları, zaaflarımız ve doğru adına yanlış kabullerimiz. Bunları uzun uzun açmak gerekmektedir. Fakat bu, çalışmamızın hacmini büyüteceğinden burada noktalıyoruz.
 
22-  Sûre ve Kur’an bütünlüğünde Kur’an’ı Kur’an’la açıklayıp düşünmek, âyetleri birbirleriyle irtibatlandırmak gerekmektedir. Unutmayalım; Kur’an’ın en doğru tefsiri, yine Kur’an’ın yaptığı tefsirdir. Bir âyeti, öncelikle diğer âyetlerin ışığında ele alıp açıklamak en doğru yoldur.
 
23-  Kur’an bütünlüğünde sûrenin tamamını anlamak. Bunu şöyle tasnif edebiliriz:
a) Bir sûrenin Kur’an bütünlüğünde anlaşılması,
b) Bir âyetin sûre bütünlüğünde anlaşılması,
c) Kelime ve kavramların âyet bütünlüğünde anlaşılması.
 
Meselâ Alâk sûresini bu şekilde anlayıp değerlendirirsek, şu sorulara cevap bulmalıyız:
a)  Kur’an bütünlüğünde Alâk sûresi ne anlatmak istiyor?
b) “Yaratan Rabbinin adıyla oku” âyeti, sûre bütünlüğünde ne anlatıyor?
c) Sûre ve âyet bütünlüğünde “Rab” ne anlam ifâde ediyor?
 
24-  Kavram (sûre içerisindeki kavramlar). Kavramları şöyle tahlil etmeliyiz:
 
25-  Öncelikle âyetin bağlamında tahlil,
 
26-  Sûre bağlamında tahlil,
 
27-  Kur’an bütünlüğünde gelişim seyrini dikkate alarak tahlil,
 
28-  Vahyin indiği ortamdaki kullanımı dikkate alarak tahlil.   
 
29-  Kur’an’ın âyetler topluluğu olarak ifade ettiği üç kitap vardır: Kur’an, insan ve kâinat. “insan”ın ve “kâinat”. Kur’an’ı daha iyi anlamak ve yaşamak için onları vahiyle, vahyi de bu iki kitapla tefsir etmek gerekir. Bu üç kitabı birbirleriyle açıklayarak okumak; Bu okuyuş, Kur’an’ı teoriler kitabı olmaktan çıkaracak ve dünyevî şartlarla çevrili insanı vahy ışığında tanıyıp onun takvâya eğilimli hale getirmek, yani fıtratını vahiyle buluşturmak. Böylece insanın kâinat ve sosyal hayatı daha iyi anlama ve özümsemesi sağlanarak Kur’an’ın hâkim olması gereken yerlerle bağlantısının yeterli şekilde inşası için gayret edilebilir.
 
30-  Hepimizin bildiği üzere Kur’an, kâinattan, insanın doğasından, sosyal hayattan, tabiattan çokça bahseder. Bu yoğun ifade, yukarıda sayılan varlıklar âleminden haberdar olmamızı, onlar hakkında yeterli bilgi sahibi olmamızı bizden istemektedir.   
 
Yüce Kur’an bu konularla ilgili çokça örnek verir. Meselâ tabiattan bitki örneği; kâinattan güneş, ay ve yıldızları; insanın doğasından aceleci, nankör, hırslı ve sosyal hayattan “çoklukla övünmek”, “mal ve çocuk sahibi olmaktan gurura kapılmak”, “mal yığma”; “Nefsânî arzulara, (özellikle) kadınlara, oğullara, yığın yığın biriktirilmiş altın ve gümüşe, salma atlara, sağmal hayvanlara ve ekinlere karşı düşkünlük insanlara çekici kılındı, süslendi.” gibi.  
 
31-  Kur’an’da geçen tarihsel olayları değerlendirmek.
a) Tarihsel olayları önce sûrenin kendi bağlamında, kıssalar ile sûre arasındaki ilişki kurmak,
b) Kıssada verilmek istenilen mesajı güncellemek,
c) Kıssa ile sûrede verilmek istenen mesaj arasında bağlantı kurmak.  
 
32-  Sûrelerdeki mesajlarla yeminler arasında bağlantı kurmak. Çoğu zaman yeminlere, müteşâbih âyet denilerek üzerinde düşünülmeye gerek duyulmamaktadır.
 
33-  Çevremizdeki insanların ihmalleri ve yanlışları yönüyle kendilerine karşı mesaj içeren âyetleri metin ve mealleriyle birlikte ezberlemek gerekir." 
 
Kur'an Esli Kültür Merkezi'nde önümüzdeki Perşembe (29 Mart Perşembe) Şükrü Hüseyinoğlu'nun sunumuyla "Kur'an Kıssaları Bize Ne Anlatıyor?" konusunun ele alınacağı bildirildi.

Etiketler : #Kur'an   #   #hükümleriyle   #amel   #etmek   #maksadıyla   #okunmalı   
YORUMLAR

  • ersin   27-03-2012 11:13

    Kur'anı hiçbir engele takılmadan Tevhid bilinci ile net bir şekilde ulaşmasında gayretleri olan Ahmet hocamızdan Allah razı olsun.

İlginizi çekebilecek diğer haberler

Makaleler

Hava Durumu


VAN