Mısır’daki kitlesel hareketler büyüdü, farklı siyasal grupların farklı talepleri ve hedefleri var. İşte bu hareketlerin kimlik kartı;

MISIR’DA KİM NE İSTİYOR?

Mısır'da son 10 yılda değişim isteyen çok sayıda kuruluş ortaya çıktı. Bu kuruluşlar özellikle de eğitimli gençler üzerine siyasi partilerin yapamadığını yaparak onları organize etmeyi yönlendirmeyi başarmış durumda.
 
Dünkü gösterilerde Kifaye (Yeter Haraketi), 6 Nisan ve Milli Değişim hareketi gibi kuruluşların etkili olduğunu gördük.
 
BU HAREKETLER KİMLERDEN OLUŞUYOR, AMAÇLARI NELER?

Müslüman Kardeşler

Müslüman Kardeşler Örgütü (İhvan-ı Müslimin) 1928 yılında Mısır’da kuruldu. Hür Subaylar Darbesi’nde Cemal Abdulnasır’la birlikte hareket eden hareket, hemen ardından Nasır tarafından çok büyük bir darbe yedi. Tüm faaliyetleri yasaklanan İhvan, 1966 yılında başta Seyyid Kutub olmak üzere teorisyenlerini ve çok sayıda üyesini idamlarla kaybetti.

Müslüman Kardeşler, bugün hala Mısır’da yasaklı; ancak siyasal anlamda mecliste en güçlü muhalif kanat. İç siyasette önemli bir yere sahip olan bu örgütün üyeleri, her seçim arifesinde Hüsnü Mübarek tarafından başlatılan kampanyalarla tutuklanarak askeri mahkemelere gönderiliyor.

Olağanüstü halin 1980’den beri devam ettiği Mısır’da kanunlara göre, sivillerin askeri mahkemelerde yargılanmasının önü anayasa ile kesilmiş durumda. Ancak, Cumhurbaşkanı örgüt üyeleri hakkında verilebilecek temyiz kararlarını engellemek için Müslüman Kardeşler üyelerinin kendi izni ile askeri mahkemelerde yargılanmasının önünü açıyor. Bu yargılama ve tutuklamalar genelde seçimlerden sonra sona eriyor ve tutuklananlar çoğunlukla serbest bırakılıyor.

Tutuklananların hepsi halk tarafından desteklenen ve seçimleri kazanması güçlü görülen adaylar. Tutuklamaların görünürdeki gerekçesi, “rejimi tehdit etmek’’ “yıkıcı faaliyetlerde bulunmak”  ve  “terör örgütlerine destek vermek’’ olarak kamuoyuna duyuruluyor. Asıl amaç halkın desteklediği adayların kontrol altına alınarak bastırılması ve seçimlerden uzaklaştırılması.

Müslüman Kardeşler gösteriler öncesi üyelerini katılıp katılmama konusunda serbest bırakmıştı. Daha sonra bir çağrı ile sokağa davet etti.

Müslüman Kardeşler'in Meclis'te 90 milletvekili ile temsil edildiği dönemde, vekillerin başkanlığını yapan Muhammed Baltacı ise gösterilerin başından bu yana ön sıralarda yer alıyor ve taraftarlarını da katılmaya çağırıyor.

El Ğad Partisi

El Ğad Partisi 27 Ekim 2004’te Mısır yönetimi tarafından resmi olarak tanındı. Eymen Nur liderliğindeki parti, anayasal değişiklikler için bir platform vazifesi olmaya çalışıyor ve yönetime karşı baskı uygulamayı hedefliyor.

Mısır yönetimine karşı yaptığı sert eleştirileri karşısında 29 Ocak 2005 tarihinde milletvekili dokunulmazlığı kaldırılarak tutuklanan Eymen Nur, ABD’nin dolaylı baskılarıyla bir süre sonra serbest bırakıldı.

2005 seçimlerinde Nur, Mübarek yönetiminin rakamlarına göre yüzde 7; bağımsız gözlemcilere göre ise yüzde 13 oy aldı.

Nur’un liderliğini yaptığı el Ğad Partisi’nden bir grup Yarın Partisi adıyla ayrılarak yeni bir parti kurdu. Eymen Nur’un izlemiş olduğu siyasete karşı eleştiriler yönelten Yarın Partisi üyelerinin Mısır yönetimi tarafından desteklendiği iddia edilmekte.

Eymen Nur Kifaye Haraketi lideri George İshak ile birlikte ilk günkü eylemlere bizzat meydanlara inerek destek verdi. Yarın yapılacak ‘Büyük Cuma Eylemi’ne de katılacağını açıkladı.

Kifaye Hareketi

Kıpti asıllı George İshak tarafından kurulan hareket, çok farklı siyasi görüşten insanları içinde barındırıyor. Kurucuları arasında geçtiğimiz yıl vefat eden Abdulvahhab el Mesiri, Emin İskender, Ebul Ala Madi, Ahmed Behaiddin Şaban ve Kemal Halil gibi akil adamlar da yer aldı.

Değişim için Mısır Hareketi adını da kullanan ''Kifaye'' özellikle Mübarek yönetimin değiştirilmesini hedefliyor.  Hareket, ortaya çıktığı 2000’li yılların ortasından itibaren Mübarek'in yeniden cumhurbaşkanı olmasını önlemeyi amaçlıyor.

Kifaye hareketinin sloganı da ''Yeniden cumhurbaşkanlığına da babadan oğula da hayır''

Vefd Partisi

Vefd Partisi 1919'da kurulan, Mısır'ın en önemli muhalif partilerinden biri. 1953'te dönemin devlet başkanı Cemal Abdülnasır tarafından kapatılan parti, mevcut şekli ile 1983'te nihai olarak yeniden kuruldu ve şu anda Mısır Parlamanetosu'nda 6 sandalye ile temsil ediliyor.

Vefd lideri Numan Goma, Mısır'da 1981'den beri süre gelen olağanüstü hal durumunu kaldıracağını ve tüm siyasi suçtan hüküm giymiş kişilere af çıkartacağını vaat ediyor. Ayrıca İran ile sıkı ilişkileri de hedefleyen Vefd, İngilizlere karşı kurulmuş olması dolayısıyla fikirleri içinde önemli oranda Mısır milliyetçiliğini barındırıyor.

Milli Değişim Cemiyeti

Uluslararası Atom Enerjisi eski Başkanı Muhammed el Baradey tarafından kuruldu. Ülkede siyasi değişim hedefliyor. Cemiyet gazeteciler, edebiyatçılar, siyasiler, sanatçılar gibi ülkenin entelektüel kesiminden oluşuyor. Cemiyet bünyesinde Demokratik Cephe Partisi, Ğad Partisi, Kifaye ve 6 Nisan Hareketleri gibi birçok sosyal toplum kuruluşunu gevşek ilişkiyle barındırıyor.

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın (UAEA) 2009’a kadar başkanlığını yürüten Muhammed el Baradey, 2005 yılında “Nükleer Enerji’nin askeri amaçlar için kullanımını engellemeye yönelik çabalarından dolayı Nobel Barış Ödülü'ne layık görüldü. Hukuk eğitimini Kahire’de alan, New York Üniversitesi’nde uluslararası hukuk alanında doktora yapan El Baradey, 1974-78 yılları arasında Mısır Dışişleri Bakanı'nın özel yardımcısı olarak çalıştı. 1980'de diplomatlık görevini bırakarak Birleşmiş Milletler Eğitim ve Araştırma Enstitüsü'nde Uluslararası Hukuk Programı'nın yönetti, UAEA’nın Başkanlığı'nı 1997'de İsveçli Hans Blix'ten devraldı.

Tunus’ta başlayan ve Cezayir, Ürdün ve Mısır’ı da etkileyen siyasi olaylar sonrası bir açıklama yapan Baradey, 27 Ocak Cuma günü Cuma namazı sonrası eylem planlayan “6 Eylül” ittifakını destekleyeceğini açıkladı, bu akşam da Kahire’ye dönüyor.

Son başkanlık seçimlerine girmek isteyen ama rejimin oyunlarıyla önü kesilen Baradey’in sloganı “anayasa değişikliği şart”tı.

Liberal Mısır Partisi

Liberal Mısır Partisi, ülkedeki önemli laik siyasi partilerden biri. Parti, Mısır milli kimliğinin savunuculuğunu yapıyor. Liberal Mısır Partisi, Abdulnasır’ın Arap Milliyetçiliği politikasını terk edip, Mısır milli bilincini yerleştirmek için çabalamakta. Liberal Mısır Partisi, medeni kanun uygulamalarında ve pek çok alanda, din ile devlet işlerinin bir birinden ayrıldığı laik bir yönetim anlayışını benimsediğini ilan etmiş durumda.

6 Nisan Hareketi

Mısırlı gençler tarafından 6 Nisan 2008 tarihinde Mısırlı siyasilere çağrısı üzerine ortaya çıkan bir değişim hareketi. Katılımcılarının tamamına yakını siyasi bir akım veya partiye üye olmayan gençlerden oluşuyor. Yöneticileri, katılımcılarının her hangi bir ideolojiyi hareket içerisinde ifade etmeme yönünde tutum sergiliyor. Çünkü hareketin içinde bütün gruplardan gençler var.

Bu hareket yarın tüm ülke çapında yapılması ve büyük ses getirmesi beklenen Cuma namazı sonrası eylem’ çağrısını yapan hareket. Bu eyleme hemen hemen tüm Mübarek karşıtları katılacağını açıklamış durumda.

El Tecemmu

Bu parti ile El Nasisi Partisi, sosyalist sol bir çizgide yer alıyor.

(Haber - Analiz: Abdullah A. Kalabalık - Gökhan Kavak / Dünya Bülteni)