"Küçük esnafı yok etmesi ve mescitsiz olmaları" gibi farklı tartışmalarla sürekli gündeme gelen AVM'ler şimdilerde ise "ölüm"lerle tartışılıyor.

Timeturk.com AVM'lerin toplumsal hayata etkilerini ve bundan sonra yaşanabilecekleri uzmanlarla konuştu. Sosyolog Ali Bulaç, entellektüellerin AVM'leri tartışmaya açması gerektiğini belirtti.

ÖLÜM VE PAHALI MENÜ

İstanbul Şişli’deki Cevahir Alışveriş Merkezi’nde korkunç şekilde intihar etmiş, kendisini boşluğa bırakarak zemine çakılmış Ümit Büyükçolak’ın cesedini görüyorsunuz. Hemen yanda, zemin kattaki pahalı lokantalardan birinin menüsü duruyor. Cesedin kötü görüntüsü şemsiyeyle kamufle edilmiş. İçerideki yüzlerce kişi “manzara”yı seyrediyor. Müşterilerden bazıları alışverişine devam ediyor.

İBRET-İ ALEM İÇİN...

Ümit Büyükçolak’ın ölümü, Cevahir’deki üçüncü ölüm olarak kayıtlara geçti. Diğer iki ölüm kazaydı, bu ölüm intihar… Fakat Büyükçolak'ın ölümü, sebebinden çok, biçimi nedeniyle insanları ilgilendirdi. Zira bir hafta sonu alışveriş merkezinde ölürseniz, ölümünüz onlarca güvenlik kamerasıyla kaydediliyor, yüzlerce insan ölümünüzü seyrediyor, televizyonlar bunu milyonlarca insana ulaştırıyor… "İbret-i alem için" ölmüş oluyorsunuz…

İstanbul’un popüler AVM’lerinden birini, herhangi bir cumartesi günü, ortalama 80 bin kişi ziyaret ediyor. AVM’ler modern zamanların kent meydanları gibi. Ancak eylem yapmak ya da dilencilerin, yoksulların, tinercilerin içeri girmesi yasak. Her şey, varlıklı insanların kendilerini mutlu hissetmesi için düşünülmüş ve filtre edilmiş…

AVM’ler her yıl 1 milyardan fazla ziyaretçiyi ağırlıyor. Ciroları her yıl yüzde 5 ila yüzde 10 arasında artıyor. Türkiye’de 300 civarında aktif AVM var. 55 şehirde henüz AVM yok. 2012’de 40 AVM açılışı bekleniyor. 2013’te 29, 2014’te 13 AVM daha açılacağı düşünülüyor. Bu gelişmelerle birlikte 2014 yılında Türkiye’de 347 AVM olacak. Peki hepsi ayakta kalacak mı?

MUTLULUK FABRİKALARI

Ekonomi uzmanlarına göre bakkalları bitiren AVM’ler, şimdi birbirlerini bitirmeye başladı. “Forum” büyüklüğündeki AVM’ler, “Outlet Center”ları yok ediyor. Otomobil galerileriyle AVM’leri birleştiren konseptler geliştiriliyor. Kentin ücralarına bile devasa “mutluluk fabrikaları” götürülüyor. Bu nedenle, Avrupa’nın en büyük alışveriş merkezi inşaatı Marmara Park’ın gecekondu mahallelerinden müteşekkil Esenyurt’a inşa edilmesi şaşırtıcı değil…

MUTSUZ İNSANLAR

Konuyla ilgili görüşlerine başvurduğumuz toplum bilimciler, AVM’lerin, modern kültürün hem sebebi, hem sonucu olduğu söyleyerek önemli bir uyarıda bulundular:  Kontrol altına alınmazlarsa mutsuz insanların gösterilerine tanık olabiliriz.

Sosyolog yazar Ali Bulaç, AVM’lerin küçük esnafı bitirip, orta sınıf kültürünü yok ettiğinin altını çizerek, hükümetin de bu duruma destek olduğunu vurguladı. Bulaç, "İdamlar eskiden meydanlarda teşhir edilirdi. Bununla, bugün kameralarla kaydedilen ve sosyal medya aracılığıyla milyonlarca insana teşhir edilen bir intiharın görüntüleri arasında sadece form farkı vardır. Cevahir’deki görüntüler tesadüfi değil. Entellektüeller bunu tartışmazsa arkası gelecektir." dedi.

Prof. Dr. Çiğdem Kağıtçıbaşı ise konuyla ilgili olarak şunları söyledi: "AVM kültürü bütün dünyada yaygınlaşıyor. Örneğin Batı Avrupa, kendi geleneklerine çok bağlıdır ama orada bile durum farklı değil. Amerika’da sosyo-ekonomik düzeyi düşük siyahlar AVM’lere ilgi gösteriyor. Fakat dünyada bu tür merkezler kentin dışındadır. Bizde ise kentin içi, dışı fark etmiyor. Mesela Beyoğlu’na İstiklal Caddesi’nin güzelliğini bozan bir AVM yapıldı. Bu AVM, caddenin 19.yy’dan kalma dokusunu mahvetti. Bunlara izin veriliyor, verilmemeliydi. Genel olarak AVM’lerin modern yaşamın kaçınılmaz sonucu olduğunu düşünüyorum."

Timetürk.com'a konuşan Sosyolog Prof. Dr. Didem Danış’ın tespiti de diğer isimlerle aynı. Danış, “Alışveriş merkezleri yaşam için değil, ölüm için de merkez oluyor. 80’lerden beri konuşulan bir şeydir, gösteri toplumuna dönüşüyoruz. Gösterinin en pırıltılı sahnesi neresidir? Bunun için alışveriş merkezinden daha cazip bir mekan düşünemiyoruz. AVM’lerin toplumda ciddi bir ayrışmaya neden olduğundan bahsedilebilir. Avrupa’nın en büyük alışveriş merkezinin İstanbul’un varoş semti Esenyurt’a inşa edilmesi bunun somut örneğidir” yorumunda bulundu. 

(Kaynak: Timetürk)