Laiklik taraftarı Allavi liderliğindeki Irakiye Koalisyonu’nun seçim başarısının ardında Sünni Cumhurbaşkanı Yardımcısı Tarık El Haşimi’yi yanına almasının etkisi olduğu belirtilldi. Son zamanlarda Ankara’yı sık ziyaret eden El Haşimi’nin kararında Davutoğlu’nun izlediği stratejinin rol oynadığı kaydedildi

Irak’ta cuma günü açıklanan seçim sonuçlarına göre, Başbakan Nuri El Maliki liderliğindeki Şiilerin oluşturduğu ‘Hukuk Devleti’ Partisi, birinciliği İyad Allavi’nin aralarında Türkmenlerin de bulunduğu Sünnilerle kurduğu ‘Irakiye Koalisyonu’na kaptırdı.

Ankara’daki analistlerin ortaya çıkan yeni Irak manzarası ve bunun Türkiye açısından önemine ilişkin değerlendirmeleri şöyle:

1- ALLAVİ NASIL KAZANDI

Allavi’nin seçimi kazanmasında oluşturduğu geniş tabanlı koalisyon etkili oldu. Bu koalisyon içinde Irak Türkmen Cephesi’nin yer alması Kerkük’de, Sünni Usame el Nuceysi Grubu’nun yer alması Musul’da ve en önemlisi Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı olan Tarık El Haşimi’nin yer alması da başkent Bağdat’ta oyların Allavi liderliğindeki bloğa akmasında birinci etken oldu.

2- ANKARA FAKTÖRÜ

Allavi’nin seçimi kıl payıyla kazanmasında en büyük etken Tarık El Haşimi’yi yanına alması oldu. Bu önemli kararda ise Ankara’nın perde arkası diplomasisi etkili olmuş gözüküyor. Son dönemde sık sık Ankara’ya gelen Haşimi’nin eski Baasçı gruplardan koparak içinde Türkmenlerin de bulunduğu Irakiye Grubu’na katılmasında Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu’nun bir süredir izlediği stratejinin etkili olduğu konusunda uzmanlar arasında genel mutabakat var.

3- TÜRKMENLERİN DURUMU

Bir önceki seçimde 1 milletvekili çıkaran Irak Türkmen Cephesi, Allavi ile yaptığı ittifak ve seçim yasasının incelikleri sayesinde 5-6 milletvekili çıkardı. Örneğin iki Türkmen kadın milletvekillini, seçim kanununda kadınların daha az oyla seçilmesine imkan tanıyan uygulamadan yararlanarak seçtirdiler. Şii grupların altında seçime giren Türkmenlerle birlikte Irak parlamentosundaki toplam Türkmen sayısının 8-10’u bulması bekleniyor. Türkmenlerin Allavi ile koalisyon yapmalarında da Ankara’nın işaretinin etkili olduğu ileri sürülüyor.

4- KERKÜK’ÜN STATÜSÜ

Irak Türkmen Cephesi eski Türkiye Temsilcisi Ahmet Muratlı’ya göre, Kerkük’te ve Musul’da oyların büyük çoğunluğunu kazanması beklenen Kürt İttifakı hayal kırıklığına uğradı. Musul’da ezici zafer kazanan Arap-Türkmen ittifakı Irakiye 31 sandalyenin 20’sini kazanmış durumda. Irakiye, Kerkük’te Kürt gruplarla eşit sayıda altı sandalye kazanması bu şehrin geleceği açısından hayati bir gelişme. Musul’da da Irakiye benzer biçimde Musul’da da beklediklerinin çok altında oy aldılar. Bu sonuçlar Kerkük’ün Bölgesel Kürt Yönetimi’ne bağlanması ihtimalini çok zayıflatmış durumda. Ülke içinde Araplar ve Türkmenler, ülke dışında ise Türkiye, Suudi Arabistan ve diğer Arap ülkelerinin istediği, ABD yönetimini de son dönemde sıcak bakmaya başladığı ‘özerk statü’ modelinin benimsenmesine yol açabilecek bir sonuç olarak değerlendiriliyor.

5- İRAN ETKİSİ

Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi analistlerinden Habib Hürmüzlü’ye göre seçimin birincisi Allavi hükümeti kuramayabilir. Şii lider Maliki ve El Hekim’in partileri oyların büyük çoğunluğunu kazanmış durumda. Allavi 91 sandalye ile birinci sırada olsa bile, 89 sandalyeli Maliki ve 70 sandalyeli El Hekim güçlerini birleştirirse hükümeti kurma görevini üstlenebilirler. Bölgede ‘Şiilerin ağabeyi’ rolüne soyunan İran’ın izleyeceği politika belirleyici olacak.

6- ANAHTAR PARTİ KÜRTLER

Kürt gruplarının 275 koltuklu mevcut parlamentoda 54 sandalyesi vardı. Şimdi sandalye sayısı 375’e çıkarken Kürt gruplar 57 sandalye kazanabildi. Bu oransal olarak küçülme anlamına geliyor. Kürt oyları da kendilerinin iddia ettikleri gibi ülkenin yüzde 25’ine değil, yüzde 17-18’i seviyelerine oturmuş gözüküyor. Kürtler yine de yeni hükümet kuruluşunda ‘anahtar’ rol oynayacak. Kürt grupların sözcüleri kurulacak hükümete girme pazarlığı yaparken tek koşullarının ‘Kerkük’te referandum yapılması olacağının sinyallerini vermeye başladılar.

7- CUMHURBAŞKANLIĞI

Irak Meclisi önce Meclis Başkanı ve iki yardımcısını, ardından da yeni cumhurbaşkanını seçecek. Pazarlıkların önemli düğüm noktası Cumhurbaşkanlığı’na kimin atanacağı olacak. Araplar Irak’ın bir Arap ülkesi olduğundan yola çıkarak Cumhurbaşkanı’nın bu kez Kürtlerden seçilmesine karşı. Şiiler birleşir ve hükümeti Maliki kurarsa, Cumhurbaşkanı’nın Haşimi gibi Sünni bir Arap, Meclis Başkanı’nın da Kürtlerden seçilmesi bekleniyor. Koalisyonu Allavi’nin kurması durumunda ise Cumhurbaşkanlığı’na Maliki ya da El Hekim gruplarından bir Şii isim atanabilir. Kürtler Celal Talabani’nin cumhurbaşkanlığının sürmesini istiyor.

‘Maliki iktidarı sürecek’

Irakiye Koalisyonu’nun zaferiyle sonuçlanan seçimlere ilişkin uzmanlar farklı senaryolar üzerinde duruyor.Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) Ortadoğu Uzmanı Ali Nihat Özcan, Allavi’nin tüm unsurları kapsayacak bir koalisyon kurmasının Irak’ta istikrar çabalarına destek olacağını belirtirken; Orta Doğu Stratejik Araştırmalar Merkezi (ORSAM) Başkanı Hasan Kanbolat, Allavi’nin, kazanmasına karşın Maliki’nin iktidarını sürdüreceği görüşünde.

KANBOLAT: ALLAVİ OLMAZ

Irak’ta Sünni Arapların desteğini alan bir Şii başbakan olamaz. Irak Şii ağırlıklı bir ülke, bu çatışmaları arttırır. Bir de 2005 seçimleri sonrası Şiiler iktidara alıştı, şimdi bırakmak istemiyorlar. Talabani yeniden Cumhurbaşkanlığı’na seçilecek. Hükümet kurma yetkisini Maliki’ye verecek. Böylece Kürtler Cumhurbaşkanlığı makamında, Şiiler de hükümette mevcut iktidarını sürdürecek.

ÖZCAN: GİZLİ EL DEĞMİŞ

Irak’ta seçim sonuçlarının bu kadar hassas bir şekilde dağılması sanki görünmez bir elin seçim sonuçlarını belirlediğini düşündürtüyor. Allavi, tüm kesimlere açık olduğunu açıkladı ve bu söylemle parlamentodaki tüm unsurları içine olacak bir milli birlik hükümeti oluşturmayı başarabilir. Türkiye, Irak’ta tüm kesimlerin temsil edildiği bir yapıyı destekliyor ve Allavi’nin Irakiya koalisyonunda Kerkük’teki Türkmenler de yer alıyor. Kerkük meselesinin çatışmaya dönüşmemesi için, Irak merkezi hükümetinde mutlaka Kürt grupların da söz alması gerekir.

(Kaynak: Dünya Bülteni)