Bayram bir sevinç ve neşe günüdürYüce duyguların coştuğu, sevgi ve saygı, hislerinin mü'minler arasında alabildiğine canlandığı güzel günlerden biridir. Bayramlar; fertlerin birbirlerine sevgi ve saygı ile yaklaşma, yardımlaşma, birbirlerinin gönlünü alma, mutluluğu ve sevgiyi dolu dolu yaşama günleridir. Bayram insanları kaynaştırıp biraraya getiren en güzel vesilelerden biridirBayramda hediyeleşme yalnızca hayatta olanlara bağlı kalmaz,  vefât eden yakınlarına, kabirlerinde bir Fatiha bekleyenlere kadar uzanırBu sebeple mü'minler bayramda kabirleri ziyaret ederler; vefat etmiş olanların ruhlarına Kur'ân'lar, Fatihalar ve dualar okuyarak onları da sevindirirler.

Bayramlar, aynı zamanda Allah’a yaklaşma ve insanlık duygularının en yoğun olduğu önemli zaman dilimleridir. Bayramlar, inananlar üzerinde çok müspet tesirler meydana getirir, dini duygularını kuvvetlendirir. Toplumsal bağları güçlendirir. Toplumu birlik, beraberlik, kardeşlik ve dayanışma içinde tutan, saygı ve sevgi temelinde insanları birleştiren önemli günlerdir. Ramazan Bayramının mü’minler arasında ayrı bir yeri vardırÇünkü Ramazan Bayramı, hergün tutulan orucun iftar vaktindeki sevinci gibi, tutulan bir aylık orucun toplu bir iftar sevincini ifade eder

Bir ay gibi uzun bir süreyle, özellikle Ramazan'ın sıcak günlerde nefislerine oruç tutturan mü'minler, sabır imtihanını vererek manevi sorumluluktan kurtulmanın sevincini Ramazan bayramında yaşama imkânına kavuşurlar. Müslümanların iki büyük bayramından biriRamazan ayında tutulan bir aylık orucun bitiminde Şevval ayının ilk üç günü müslümanların bayram günleridirRamazan Bayramına, o gün fıtır sadakası verilmesinden dolayı "Fıtır bayramı" adı da verilmektedirRamazan Bayrmında fıtır sadakası önemli bir görev olup, bayram namazından önce verilmesi iyidir. Resulullah (sas.) Medine'ye hicret ettiği zaman Medinelilerin eğlenip neşelendigi iki bayramları vardı. HzPeygamber Medinelilere özgü olan, cahiliye izleri taşıyan bu bayramların yerine bütün müslümanların sevinip eğleneceği İslâm'ın iki bayramı hakında şöyle buyurdu: “Allah Teâlâ size kutladığınız bu iki bayrama bedel olarak daha hayırlısını, Ramazan Bayramı ile Kurban bayramını lûtuf olarak vermiştir.”(1)

Bayram, Ramazan çıkıp bayramın başladığı Şevval hilalini görmekle, havanın bulutlu olması durumunda da Ramazan'ı otuz gün tutmakla başlarRamazan'ın yirmi dokuzunda hilal görünürse, ertesi gün Şevval'in biridir ve bayram yapılır. (2) Ramazan Bayramı, bir aylık oruçtan sonra yeme-içmenin ve her türlü helal nimetten yararlanmanın mübah olduğu; Müslümanların eğlenip birbirlerini ziyaret ettikleri, hediyeleştikleri, çocukların, fakirlerin ve kimsesizlerin sadaka verilerek sevindirildiği gündür. Bunun için de bayramlarda oruç tutmak Hz. Peygamber tarafından yasaklanmıştır (3) Kısaca bayramlar ikram günleridir. Akraba ve eş-dost ile beraberce bu günün mutluluğu paylaşılır. İslâmî kardeşliğin toplumun her kesiminde canlı olarak yaşandığı; bütün bunlarla birlikte Allah'a karşı da sorumluluklarının bilinciyle topluca namaz kılıp birbirine nasihat ettikleri sevinç günleridir.

Zaten namazsız, ibâdetsiz bayram olmaz.   Hz. Peygamber (s.a.s.) şöyle buyurmuştur: "Bu günümüzde yapacağımız ilk şey, namaz kılmaktır." (4) Bayramlar Allah'a yakınlık ve kulluk zamanlarıdır. Her iki bayramda bayram namazı kılınmadan bayram başlamaz.

Bu itibarla bayram namazına gitmeli ve çocuklarımızı da götürümeliyiz. Bayram namazından sonra Müslümanlar bayramlaşmak suretiyle bu güzel günü kutlarlar. Bayram ziyaret ve görüşmelerinin İslâmî tebliğ için büyük bir fırsat ve imkân olduğunu unutmamalıyız. Ramazan bayramında yapılması vâcib olan fıtır sadakası vermek, bayram namazı kılmak.

Bayramda annemizin-babamızın ve büyüklerimizin ellerini öpüp hayır dualarını almalıyız. Akraba ve komşularımızı ziyaret ederek hatırlarını sormalı, gönüllerini almalıyız. Hastaları da ziyaret ederek,  kendilerine Allah’tan şifa dilemeliyiz. Dargın olanları da barıştırmalıyız. Allahü Teâlâ’nın; “Mü’minler ancak kardeştirler, o halde kardeşlerinizin arasını düzeltin.”(Hucurat, 49/10) emri gereği, dargın olanlarımız varsa aralarını düzeltmeliyiz. ”Üç günden fazla dargın durmanın bir müslümana helal olmadığını”(5) aklımızdan çıkarmayalım.  Birbirimizi sevmenin, hata ve kusurları affetmenin, imanın bir gereği olduğunu unutmayalım.  Çevremizdeki yoksullara, yetimlere, kimsesiz ve bakıma muhtaç insanlara yardım ellerimizi uzatmalı, onların da bayram sevinci yaşamalarını sağlamalıyız. Nitekim Sevgili Peygamberimiz (s.a.s); "Fukarayı arayın, onları görüp gözetin. Siz ancak, fakirleriniz sayesinde yardım görür ve rızıklanırsınız." (6)buyurmaktadır.

Bütün bunlar mü’minlerin bayram günleri sayılır. Allah’ın Rasûlü şöyle der: "Ey Ebû Bekir, her toplumun (kendi inancına göre) bayramı vardır. Bu (Ramazan ve Kurban Bayramı) bizim bayramımızdır." (7)  Düğünlerde olduğu gibi, bayramlarda da sevinçli olduğunu açıkça göstermek, İslâm’a aykırı olmayacak şekilde eğlenmek caizdir. Hatta bayramlarda sevinçli olduğunu açıkça ortaya koymak İslâm'ın prensiplerindendir. (8)

Bayramda yapılması güzel olan şeyler şunlardır: Bayram sabahında erken kalkmak, yıkanmak, gusletmek, misvak kullanmak, ağzı temizlemek,  güzel koku sürünmek,  en güzel elbiseleri giyinmek,  Allahın verdiği nimetlere şükretmek için sevinçli ve neşeli görünmek. Ayrıca namaza erken gidip sabah namazını mahalle camisnde kılmak, namaza giderken Ramazan bayramında içinden ve kurban bayramında açıktan tekbir getirmek, mü’minlere rast geldikçe onlara güler yüzlü selam verip, bayramlaşmak ve gücü yetiğince sadaka vermek sevaptır.

"Kim iyi bir amel işlerse, kendisine bunun on katı sevap vardır" (En'âm, 6/160) anlamındaki âyet esas alındığında bir ay oruç tutan müslüman, on ay oruç tutmuş gibi sevap kazanır. 

Maalesef Müslümanlar olarak bu mübarek bayrama da çeşitli sıkıntılar ve üzüntüler içinde giriyoruz. İslâm âleminin değişik bölgelerinde yaşanan baskılar, sıkıntılar, zulümler çekilen eziyetler, işkenceler ve katliamlar gerçek anlamda bir bayram yaşamamıza mani oluyor.

Rasûlullah (s.a.s.) şöyle buyuruyor: “Mü’minler birbirlerini sevmekte, birbirlerine acımakta ve birbirlerini korumakta bir vücut gibidir. Vücudun herhangi bir uzvu rahatsız olursa diğer uzuvları da onun ıstırabını duyar ve rahatsız olur.”(10) Mü’min kardeşlerimizin başına bir felaket geldiğinde, onların bu acı durumuna seyirci kalmamalıyız. Onlar için ne yapmak gerekiyorsa, hemen yapmaya çalışmalıyız. Hz. Peygamber (s.a.s.) şöyle buyurur: “Sizden her kim din kardeşine bir yardımı olacaksa bunu hemen yapsın, geciktirmesin.”(11) Müslümanlar birbirlerinin sevinç ve üzntülerini paylaşmalı ve her konuda birbirlrine destek olmalıdır.

Bu duygularla Ramazan Bayramınızı tebrik eder, İslam âlemine ve tüm insanlığa huzur, barış, bereket getirmesini ve hayırlara vesile olmasını Yüce Allah’tan dileriz.

       Dipnotlar

1-         Sünen-i Ebû Dâvud, Salât 239

2-         Sünen-i Ebû Dâvud,  Salât  306

3-         Buhârî, Savm, 66; Ahmed b. Hanbel III, 34, 35

4-         Buhârî, Iydeyn 3; Müslim, Edâhî 7

5-         Riyazü’s-Salihin, c. 6, hds, 1571

6-         Riyazu’s Salihin, c.1, s. 314

7-         Buhârî, Iydeyn 3; Müslim, Salâtu'l-Iydeyn 16

8-         Tecrîdi Sarîh Tercümesi, c. 3, s. 157

9-         Tirmizî, Savm, 43-44

10-     Buhârî, Edep 7

11-     Müslim, Selâm 61–63